Onze uitbreiding krijgen

Europese Unie

Van Wikipedia, maar dan visueel aantrekkelijk
Europese Unie
(en andere officiële namen in diverse talen)
Vlag van de Europese Unie

(Details)    

Europese Unie
Bestuurscentrum Vlag van België Brussel
Vlag van Duitsland Frankfurt am Main
Vlag van Luxemburg Luxemburg
Vlag van Frankrijk Straatsburg
Oprichting Als EEG: Verdrag van Rome
 - getekend: 25 maart 1957
 - van kracht: 1 januari 1958
Als EU: Verdrag van Maastricht
 - getekend: 7 februari 1992
 - van kracht: 1 november 1993
Werktaal 24 verschillende
Lidmaatschap 27 landen
Oppervlakte 4.475.757 km²
Inwoners 446,8 miljoen (2019)[1]
Dichtheid 116 inw/km²
BNP
 - Per hoofd
$ 18.140.000.000.000[2]
$ 36.484
Tijdzone UTC 0 tot +2 [3]
Munteenheid euro (EUR of €)[4]
Volkslied Ode aan de vreugde
Motto In varietate concordia
(Verenigd in verscheidenheid)
Voorzitter van de Europese Raad Vlag van België Charles Michel
Voorzitter van de Raad van de Europese Unie Vlag van Zweden Zweden
Voorzitter van de Europese Commissie Vlag van Duitsland Ursula von der Leyen
Voorzitter van het Europees Parlement Vlag van Malta Roberta Metsola
Internetextensie .eu
Website https://europa.eu/
Portaal  Portaalicoon   Europese Unie
Europese Unie
Flag of Europe.svg

Verdragen



Verdragen tot toetreding


Overige verdragen

Portaal  Portaalicoon   Europese Unie

De Europese Unie (EU) is een uit 27 Europese landen bestaand statenverband. De EU vindt haar oorsprong in de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal en de Europese Economische Gemeenschap, in 1958 gevormd door zes landen (België, de Bondsrepubliek Duitsland, Frankrijk, Italië, Luxemburg en Nederland). In de jaren erna groeiden de Europese Gemeenschappen in omvang door de toelating van nieuwe lidstaten en in macht door het uitbreiden van hun zeggenschap. Het Verdrag van Maastricht uit 1992, in werking getreden in 1993, vormde de huidige Europese Unie. De laatste aanpassing aan de constitutionele basis was in 2009 met het (in 2007 ondertekende) Verdrag van Lissabon. In 2020 trok voor het eerst een lidstaat zich terug uit de Europese Unie, namelijk het Verenigd Koninkrijk.

De EU opereert via een systeem van onafhankelijke supranationale instituten en door de lidstaten intergouvernementeel gemaakte besluiten. Belangrijke instituten van de Europese Unie zijn onder andere de Europese Commissie, de Raad van de Europese Unie, de Europese Raad, het Europese Hof van Justitie en de Europese Centrale Bank. Het Europees Parlement wordt iedere vijf jaar gekozen door inwoners van de unie. Soms wordt, ook in officiële stukken, de term Europa als totum pro parte gebruikt waar feitelijk de Europese Unie of een van haar instituten bedoeld wordt.[5]

De EU heeft een gemeenschappelijke interne markt ontwikkeld via een gestandaardiseerd rechtssysteem dat in alle lidstaten geldt. Binnen het Schengengebied (bestaande uit EU- en niet-EU-staten) zijn paspoortcontroles afgeschaft. Het EU-beleid richt zich op het vrij laten bewegen van arbeid, goederen, diensten en kapitaal, het uitvaardigen van wetgeving op het gebied van justitie en binnenlandse zaken en het aanhouden van een gemeenschappelijk beleid op het gebied van handel, landbouw, visserij en regionale ontwikkeling. Een monetaire unie, de eurozone, is gevestigd in 1999 en bestaat sinds januari 2015 uit 19 landen. De EU heeft permanente diplomatieke vestigingen over de wereld en wordt vertegenwoordigd in de Verenigde Naties, de WTO, de G8 en de G20. In 2012 werd aan de Europese Unie de Nobelprijs voor de Vrede toegekend, die werd uitgereikt op 10 december 2012 en namens de EU in ontvangst genomen door Herman Van Rompuy, Martin Schulz en José Manuel Barroso.

Ontdek meer Europese Unie per onderwerp

Europa (werelddeel)

Europa (werelddeel)

Europa is het werelddeel dat zich bevindt ten westen van het werelddeel Azië en ten noorden van het werelddeel Afrika. Het wordt eveneens begrensd door de Middellandse Zee, de Noordelijke IJszee en de Atlantische Oceaan. Het werelddeel Europa telde midden 2019 ongeveer 746 miljoen inwoners: circa 11% van de totale wereldbevolking. Daarmee is het wat bevolking betreft het op twee na grootste werelddeel. Qua landoppervlakte is het het op een na kleinste werelddeel.

Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal

Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal

De Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal was een Europese organisatie die bedoeld was om de productie van kolen en staal onder het gezag te plaatsen van een gemeenschappelijke Hoge Autoriteit. De EGKS geldt als de eerste aanzet tot de Europese Unie, waarin zij later opging, al hield zij juridisch pas op te bestaan in 2002, na 50 jaar.

Europese Economische Gemeenschap

Europese Economische Gemeenschap

De Europese Economische Gemeenschap (EEG) werd opgericht op 1 januari 1958, toen het Verdrag van Rome in werking trad. Dit verdrag was op 25 maart 1957 getekend door België, de Bondsrepubliek Duitsland, Frankrijk, Italië, Luxemburg en Nederland.

België

België

België, officieel het Koninkrijk België, is een West-Europees land dat aan de Noordzee ligt en aan Nederland, Duitsland, Luxemburg en Frankrijk grenst. Het land is 30.528 km² groot en heeft een bevolking van meer dan 11,6 miljoen inwoners. Brussel is de hoofdstad van België en tevens het bestuurlijk centrum van de Europese Unie en de NAVO.

Bondsrepubliek Duitsland (1949-1990)

Bondsrepubliek Duitsland (1949-1990)

De Bondsrepubliek Duitsland was tussen 1949 en 1990 een federale staat die ruwweg het westelijke deel van het huidige Duitsland omvatte. In het buitenland sprak men veelal van West-Duitsland. Het overgebleven oostelijke deel van Duitsland vormde in die tijd de Duitse Democratische Republiek (DDR), die ook bekendstond als Oost-Duitsland. Binnen Duitsland had de Bondsrepubliek de bijnaam Bonner Republik omdat Bonn de hoofdstad was.

Europese Gemeenschappen

Europese Gemeenschappen

Europese Gemeenschappen was een verzamelnaam voor drie gemeenschappen, die samen de eerste pijler van de Europese Unie vormden:de Europese Gemeenschap de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie (Euratom) de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal

Europese Commissie

Europese Commissie

De Europese Commissie is het uitvoerende orgaan van de Europese Unie. Ze is verantwoordelijk voor het indienen van wetsvoorstellen, het beheren van de EU-begroting, het handhaven van het EU-recht, en het vertegenwoordigen van de EU op internationaal niveau.

Europese Raad

Europese Raad

De Europese Raad is een instelling van de Europese Unie.

Europese Centrale Bank

Europese Centrale Bank

De Europese Centrale Bank (ECB) is de centrale bank van de Economische en Monetaire Unie. Het is tevens een van de zeven instellingen van de Europese Unie. De voornaamste taak van de ECB is het behouden van de prijsstabiliteit in de eurozone.

Europees Parlement

Europees Parlement

Het Europees Parlement of kortweg EP is de rechtstreeks verkozen volksvertegenwoordiging van de Europese Unie. Het is de enige instelling van de Europese Unie die direct door de burgers wordt gekozen. Samen met de Raad van de Europese Unie en de Europese Commissie heeft het een wetgevende taak binnen de Europese Unie.

Burgerschap van de Europese Unie

Burgerschap van de Europese Unie

Een burger van de Europese Unie is een persoon met de nationaliteit van een lidstaat van de Europese Unie.

Europese interne markt

Europese interne markt

De Europese interne markt is de grootste interne markt ter wereld. Het is een ruimte zonder binnengrenzen, waarbinnen economische productiefactoren zich vrij kunnen bewegen en omvat een regime dat verzekert dat de mededinging niet wordt vervalst.

Geschiedenis

Zie Geschiedenis van de Europese Unie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Jean Monnet en Konrad Adenauer stonden samen met Robert Schuman aan de wieg van het Schumanplan.
Jean Monnet en Konrad Adenauer stonden samen met Robert Schuman aan de wieg van het Schumanplan.

Na de Tweede Wereldoorlog vatte het idee post dat Europese integratie de enige manier was om af te rekenen met het vergaande nationalisme dat het continent tot dan toe geteisterd had. Jean Monnet, Robert Schuman en Konrad Adenauer presenteerden in een toespraak in 1950 het Schumanplan dat een oplossing moest bieden voor het Duitse probleem van potentiële herbewapening. Een jaar later werd de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS) opgericht door het tekenen van het Verdrag van Parijs door België, de Bondsrepubliek Duitsland (West-Duitsland), Frankrijk, Italië, Luxemburg en Nederland.

De EGKS bleek zo succesvol dat in 1957 besloten werd tot een verdere integratie. Het Verdrag van Rome, getekend door dezelfde zes landen, richtte de Euratom en de Europese Economische Gemeenschap op. In 1967 werden de drie organisaties door tekening van het Fusieverdrag samengevoegd, waarna ze verder werkten onder de naam Europese Gemeenschappen (EG). Dit leidde tot de oprichting van de Commissie, de Raad en het Parlement.

In 1973 werden Denemarken, Ierland en het Verenigd Koninkrijk lid van de EG. Griekenland werd lid in 1981, Spanje en Portugal in 1986. In 1990 traden de deelstaten uit de voormalige DDR toe tot de Bondsrepubliek en daarmee ook tot de EG. Het Verdrag van Maastricht, getekend in 1992, betekende de oprichting van de Europese Unie. Het legde de basis voor verdere vormen van samenwerking op het gebied van buitenlands en veiligheidsbeleid, op juridisch en intern vlak, en in de vorming van de Economische en Monetaire Unie. De Verdragen van Schengen zorgden voor een Europese interne markt. In 1995 werden Oostenrijk, Finland en Zweden lid van de EU.

De euro werd ingevoerd in 2002. In 2004 werden tien nieuwe landen lid van de EU: Cyprus, Estland, Hongarije, Letland, Litouwen, Malta, Polen, Slovenië, Slowakije en Tsjechië. In 2007 kwamen Bulgarije en Roemenië erbij, waarmee het aantal EU-lidstaten op 27 kwam. Om te zorgen dat de Unie ook na deze uitbreiding goed bestuurbaar bleef, werd in 2007 het Verdrag van Lissabon getekend. Op 1 juli 2013 trad Kroatië als 28e land toe tot de Unie.

Op 23 juni 2016 sprak de bevolking van het Verenigd Koninkrijk in een referendum zich uit voor het verlaten van de Europese Unie. Op 29 maart 2017 werd Artikel 50 uit het EU-verdrag door Theresa May geactiveerd. Daarmee waren de procedures die voorafgingen aan de uittreding van het Verenigd Koninkrijk definitief van start gegaan. Op 31 januari 2020 verliet het Verenigd Koninkrijk de Europese Unie officieel. Deze zogeheten brexit was de eerste keer dat een geheel land uit de EU trad (in 1985 trad Groenland uit de EG, maar Groenland geldt als een autonoom deel van Denemarken). Als gevolg hiervan doet de Unie demografisch en economisch een stap terug op het wereldtoneel en verloor het een van de beide kernmachten.

Tijdlijn

Tijdlijn met daarin de evolutie van de structuur van de Europese Unie
1948 1952 1958 1967 1987 1993 1999 2003 2009 2011
Brussel EGKS EEG / Euratom Fusieverdrag Europese Akte EU-Verdrag Amsterdam Nice Lissabon
Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS)
Europese Gemeenschap voor Atoomenergie (EURATOM)
Europese Economische Gemeenschap (EEG)
P

IJ

L

E

R

S
Europese Gemeenschap (EG) Europese Unie (EU)
↑Europese Gemeenschappen↑ Justitie & Binnenlandse Zaken (JBZ)
Politiële & justitiële samenwerking in strafzaken (PJSS)
Europese politieke samenwerking (EPS) Gemeenschappelijk buitenlands & veiligheidsbeleid (GBVB)
West-Europese Unie (WEU)

Ontdek meer Geschiedenis per onderwerp

Geschiedenis van de Europese Unie

Geschiedenis van de Europese Unie

Dit artikel behandelt de geschiedenis van de Europese Unie vanaf haar eerste kiemen in het begin van de negentiende eeuw tot aan de huidige situatie. Dit artikel is opgedeeld in een verhalend en een chronologisch gedeelte.

Jean Monnet

Jean Monnet

Jean Omer Marie Gabriel Monnet was een Frans zakenman en internationaal ambtenaar. Als ijveraar van de Europese Gemeenschappen, de voorlopers van de huidige Europese Unie, wordt hij beschouwd als een "vader van Europa", een van de voornaamste wegbereiders van de Europese eenwording.

Konrad Adenauer

Konrad Adenauer

Konrad Hermann Joseph Adenauer was een Duits politicus van de CDU en jurist. Van 1949 tot 1963 was hij de eerste bondskanselier van Duitsland.

Robert Schuman

Robert Schuman

Jean-Baptiste Nicolas Robert (Robert) Schuman was een Frans christendemocratisch politicus.

Schumanplan

Schumanplan

Het Schumanplan, vervat in de Schumanverklaring van 9 mei 1950 en genoemd naar de initiator, de toenmalige minister van buitenlandse zaken en voormalig premier van Frankrijk, Robert Schuman, was de eerste aanzet tot de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS), die op 25 juli 1952 met zes landen van start ging. Het Schumanplan betekende het begin van de revolutie in de Europese betrekkingen en zou later groeien tot de Europese Unie.

Tweede Wereldoorlog

Tweede Wereldoorlog

De Tweede Wereldoorlog was de escalatie van de Tweede Chinees-Japanse Oorlog die begon in 1937 en een Europese oorlog begonnen in 1939 tot een militair conflict dat van 1941 tot 1945 op wereldschaal werd uitgevochten tussen twee allianties: de asmogendheden en de geallieerden. In het westen worden meestal de jaren 1939 en 1945 aangehouden als begin en eind van de oorlog.

Europese integratie

Europese integratie

Europese integratie, ook wel Europese eenwording of Europese eenmaking, is het eenwordingsproces van Europese landen. Dit wordt tegenwoordig vooral geleid door de Raad van Europa en de Europese Unie.

Nationalisme

Nationalisme

Nationalisme is een in de 19e eeuw ontstane politieke ideologie die stelt dat de staat als politieke eenheid moet voortvloeien uit de natie als historisch gegroeide sociaal-culturele eenheid. Dit kan gepaard gaan met een idee van exceptionalisme, wat de eigen nationale identiteit afgrenst tegenover andere naties. Nationalisme kan gebruikt worden om de sociale cohesie en de interne integratie te bevorderen binnen de eigen natie of ingroup, en kan dan leiden tot het eisen van integratie als voorwaarde om tot die natie te kunnen behoren. Het niet daaraan voldoen kan de vormen aannemen van afsplitsing (segregatie) dan wel isolatie in nationaal opzicht (outgroup). Nationalisme is ook gebruikt om raciale, etnische en religieuze verdeeldheid te legitimeren, om minderheden aan te vallen of te onderdrukken en om de mensenrechten en de democratie te ondermijnen.

Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal

Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal

De Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal was een Europese organisatie die bedoeld was om de productie van kolen en staal onder het gezag te plaatsen van een gemeenschappelijke Hoge Autoriteit. De EGKS geldt als de eerste aanzet tot de Europese Unie, waarin zij later opging, al hield zij juridisch pas op te bestaan in 2002, na 50 jaar.

Uitbreiding van de Europese Unie

Uitbreiding van de Europese Unie

De uitbreiding van de Europese Unie is een proces waarbij nieuwe staten toetreden tot de Europese Unie. Het proces begon met de oprichting van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal door België, de Bondsrepubliek Duitsland, Frankrijk, Italië, Luxemburg en Nederland in 1952. Sindsdien is de Europese Unie zeven keer uitgebreid. Na de laatste uitbreiding met Kroatië in 2013 had ze 28 lidstaten. Na de uittreding van het Verenigd Koninkrijk per 1 februari 2020 zijn dat er nog 27. Het proces van uitbreiding van de EU wordt soms ook Europese eenwording genoemd, alhoewel deze term vooral gebruikt wordt voor de intensivering van de samenwerking tussen EU-lidstaten.

Europese Gemeenschappen

Europese Gemeenschappen

Europese Gemeenschappen was een verzamelnaam voor drie gemeenschappen, die samen de eerste pijler van de Europese Unie vormden:de Europese Gemeenschap de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie (Euratom) de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal

Europa (werelddeel)

Europa (werelddeel)

Europa is het werelddeel dat zich bevindt ten westen van het werelddeel Azië en ten noorden van het werelddeel Afrika. Het wordt eveneens begrensd door de Middellandse Zee, de Noordelijke IJszee en de Atlantische Oceaan. Het werelddeel Europa telde midden 2019 ongeveer 746 miljoen inwoners: circa 11% van de totale wereldbevolking. Daarmee is het wat bevolking betreft het op twee na grootste werelddeel. Qua landoppervlakte is het het op een na kleinste werelddeel.

Geografie

Lidstaten

Zie Lijst van lidstaten van de Europese Unie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Sinds 1 februari 2020 omvat de Europese Unie 27 lidstaten, een grondgebied van 4.475.757 km² en ongeveer 447 miljoen inwoners.[6] Indien men de Europese Unie als één land beschouwt, neemt zij qua grondgebied de zevende plek in op de wereldranglijst en qua bevolkingsgrootte – na China en India – de derde.

De Europese Unie en de Schengenzone zijn geen synoniemen. Er zijn niet-EU-landen die zich in het Schengengebied bevinden (IJsland, Liechtenstein, Noorwegen, Zwitserland, Monaco, San Marino en Vaticaanstad) en EU-land Ierland maakt geen deel uit van het Akkoord van Schengen.

Het hele eiland Cyprus maakt sinds 2004 deel uit van de Europese Unie, het noordelijk deel van Cyprus wordt echter sinds 1974 bezet door Turkije, dat daarmee een deel van het EU-grondgebied bezet.[7]

Hier komt een overzicht van de huidige leden en sinds wanneer deze lid zijn van de EU of haar voorgangers.

1 januari 1952

1 januari 1973

1 januari 1981

1 mei 1986

3 oktober 1990

1 januari 1995

1 mei 2004

1 januari 2007

1 juli 2013

¹ betreft in praktijk vooral het Europese deel van Nederland, de Caribische delen van het Koninkrijk hebben een andere status
² uitsluitend (Europees) Denemarken, niet het eveneens bij het Koninkrijk Denemarken behorende Vlag van Groenland Groenland of Vlag van Faeröer Faeröer
³ tot 1 februari 2020; dit was inclusief Vlag van Gibraltar Gibraltar, maar exclusief het Brits Kroonbezit (dat niet tot het Verenigd Koninkrijk behoort); het referendum van 23 juni 2016 heeft ertoe geleid dat het VK per 31 januari 2020 de Europese Unie verliet.[8]
Overzeese gebiedsdelen
Overzeese gebiedsdelen

Overzeese gebiedsdelen

Zie Ultraperifeer gebied en Landen en gebieden overzee voor de hoofdartikelen over dit onderwerp.

Een aantal lidstaten van de Europese Unie bezit overzeese gebiedsdelen. De zogenaamde ultraperifere gebieden maken integraal deel uit van de Europese Unie. Tot deze gebieden behoren de Canarische eilanden, de Franse overzeese departementen, de Franse overzeese gemeenschap Saint-Martin en de Portugese eilandengroepen de Azoren en Madeira (artikel 349 van het verdrag betreffende de werking van de Europese Unie [VWEU]).

Een andere status is de status van landen en gebieden overzee, waartoe onder meer Aruba, Curaçao, Sint Maarten (zelfstandige landen binnen het Koninkrijk der Nederlanden) en Caribisch Nederland behoren.

Toekomstige uitbreidingen

■ Huidige lidstaten ■ Kandidaat-lidstaten ■ Potentiële kandidaat-lidstaten
 Huidige lidstaten
 Kandidaat-lidstaten
 Potentiële kandidaat-lidstaten
Zie Uitbreiding van de Europese Unie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Kandidaat lidstaten

Volgens het EU-verdrag kan iedere Europese staat lid worden van de EU, mits alle andere lidstaten hiermee instemmen.[9] Dit principe van unanimiteit betekent dat één huidige lidstaat de toetreding van een kandidaat-lidstaat kan blokkeren.

De criteria waaraan de lidstaten moeten voldoen staan beschreven in de Criteria van Kopenhagen. Onderdeel van deze criteria is het volledig overnemen van het acquis communautaire.

Er zijn acht kandidaat-lidstaten:

Potentiële kandidaat-lidstaten

Ontdek meer Geografie per onderwerp

Lijst van lidstaten van de Europese Unie

Lijst van lidstaten van de Europese Unie

Hieronder staat een lijst van lidstaten van de Europese Unie. Anno 2021 zijn er 27 landen aangesloten bij de Europese Unie. Op 31 januari 2020 is het Verenigd Koninkrijk ingevolge de Brexit uit de EU getreden.

Burgerschap van de Europese Unie

Burgerschap van de Europese Unie

Een burger van de Europese Unie is een persoon met de nationaliteit van een lidstaat van de Europese Unie.

Volksrepubliek China

Volksrepubliek China

China, voluit Volksrepubliek China, is een land in Oost-Azië. De Volksrepubliek China heeft een sterk gecentraliseerd en autoritair bestuur met een communistische staatsinrichting en een eenpartijstelsel, maar een semi-vrije markt en sterk geïndustrialiseerde en snel groeiende economie. De hoofdstad is Peking (Beijing) en de grootste stad is Shanghai. Daarnaast liggen in China tientallen andere miljoenensteden. Bestuurlijk is de volksrepubliek verdeeld in 23 provincies, vijf autonome regio's, vier stadsprovincies en twee speciale bestuurlijke regio's.

India

India

India, officieel de Republiek India, is een land in Zuid-Azië. Met 1.326.093.247 (2020) inwoners is het na de Volksrepubliek China het grootste land ter wereld naar inwonertal. Wetenschappers verwachten dat India in 2023 het land met het hoogste inwonertal ter wereld is geworden of wordt.

Bondsrepubliek Duitsland (1949-1990)

Bondsrepubliek Duitsland (1949-1990)

De Bondsrepubliek Duitsland was tussen 1949 en 1990 een federale staat die ruwweg het westelijke deel van het huidige Duitsland omvatte. In het buitenland sprak men veelal van West-Duitsland. Het overgebleven oostelijke deel van Duitsland vormde in die tijd de Duitse Democratische Republiek (DDR), die ook bekendstond als Oost-Duitsland. Binnen Duitsland had de Bondsrepubliek de bijnaam Bonner Republik omdat Bonn de hoofdstad was.

Luxemburg (land)

Luxemburg (land)

Luxemburg, officieel het Groothertogdom Luxemburg, is een land in het westen van Europa dat grenst aan België, Duitsland en Frankrijk. Met een oppervlakte van 2.586 km² en met iets meer dan een half miljoen inwoners is het groothertogdom op Malta na het kleinste land binnen de Europese Unie. De hoofdstad en grootste stad van het land is het gelijknamige Luxemburg.

Ierland (land)

Ierland (land)

Ierland is een Europees land dat ongeveer 80 procent van het gelijknamige eiland beslaat. De andere twintig procent van dit eiland behoort tot Noord-Ierland, een regio met ruime vorm van zelfbestuur, dat tot het Verenigd Koninkrijk behoort.

Instellingen

Zie Instellingen van de Europese Unie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Instellingen

Het Berlaymontgebouw, hoofdkantoor van de Europese Commissie
Het Berlaymontgebouw, hoofdkantoor van de Europese Commissie

De zeven instellingen van de Europese Unie zijn:[10]

Andere instanties

Andere instanties zijn:[11]

Agentschappen

Er is ook een groot aantal EU-lichamen, vaak ingesteld door tweedegraads wetgeving, die een speciaal doel voor ogen hebben. Deze lichamen worden de agentschappen van de Europese Unie genoemd.[12]

Budget

Hendrik Vos over het budget van de Europese Unie - Universiteit van Vlaanderen

De Europese Unie heeft een begroting van circa 130 miljard euro per jaar, gefinancierd door afdrachten uit de lidstaten. De EU-uitgaven vinden ook grotendeels plaats in en onder verantwoordelijkheid van de lidstaten. De Europese Rekenkamer beoordeelt jaarlijks of deze uitgaven volgens de regels en dus rechtmatig zijn gedaan. Voor 2012 was dit oordeel nog nooit positief geweest, omdat er te veel fouten werden gemaakt bij de besteding door de lidstaten en er onvoldoende controle op de besteding werd geconstateerd.

Zo'n driekwart van de inkomsten van de EU bestaan uit bijdragen door de lidstaten. De rest bestaat uit eigen middelen. De eigen inkomsten zijn invoerrechten die door de EU-landen worden geheven op producten die afkomstig zijn van landen buiten de EU, landbouwheffingen op goedkopere landbouwproducten die van buiten de EU worden geïmporteerd en een vast percentage van de btw-opbrengst van de lidstaten.[13] De bijdragen van de lidstaten zijn gerelateerd aan de omvang van de nationale economie, het bruto nationaal inkomen (BNI). De BNI-afdracht van elke lidstaat is van twee factoren afhankelijk. De begroting van de EU mag geen tekort hebben. De BNI-afdracht is daarom variabel en dekt het verschil tussen alle uitgaven en de eigen middelen van de EU. Het aandeel van het BNI van de lidstaten in het EU-totaal wordt gehanteerd als verdeelsleutel. Het Nederlandse aandeel in het totale EU-BNI is iets minder dan 5%; Nederland betaalt dus iets minder dan 5% van het berekende verschil.

De Europese Unie gaf in 2011 zo'n 130 miljard euro uit. Dat is circa 1% van het bruto binnenlands product van de (toen 27) landen samen. Ter vergelijking, het nationale budget van Frankrijk is ongeveer 800 miljard euro. In tegenstelling tot de nationale begrotingen mag de Europese Unie geen begrotingstekort hebben. Alle uitgaven moeten door de inkomsten worden gedekt.

Ruim 40% van de totale begroting van de EU gaat naar de agrarische sector en de plattelandsontwikkeling. Dat is daarmee de grootste uitgavenpost op de begroting.

Een andere belangrijke uitgavenpost van de EU wordt gevormd door de zogenoemde structuur- en cohesiefondsen. Deze fondsen voor duurzame groei hebben tot doel de onderlinge economische verschillen tussen de regio’s te verkleinen en de economische structuur in de EU te verbeteren. Bij dit laatste spelen de aanleg van infrastructuur, plattelandsontwikkeling en bevordering van de werkgelegenheid een rol van betekenis. Het geld gaat voornamelijk naar arme regio's in de EU, maar ook naar rijkere landen, bijvoorbeeld voor de herstructurering van oude industriegebieden en scholing.

De verdeling in 2011 was als volgt:

Omschrijving Bedrag in euro % van totale uitgaven
Gemeenschappelijk landbouwbeleid 57.374.500.000 44,3%
Duurzame groei 54.731.600.000 42,3%
Administratie 8.359.300.000 6,5%
De Europese Unie als mondiale partner 7.102.200.000 5,5%
Burgerschap, vrijheid, veiligheid en recht 1.827.300.000 1,4%
Totaal: 129.394.900.000 100,0%

Te zien valt dat de kosten van de EU-administratie ongeveer 7% van de begroting uitmaken. Dit betreft de salarissen van de Europese ambtenaren, vertaal- en huisvestingskosten. Het totale personeelsbestand van de EU is 40.000, vergelijkbaar met dat van één ministerie in veel lidstaten.

In een onderzoek naar de EU-afdrachten tussen 2000 en 2015 meldde het Centraal Bureau voor de Statistiek dat Nederland tussen 2000 en 2015 naar verhouding de grootste nettobetaler was van alle EU-lidstaten.[14]

Ontdek meer Instellingen per onderwerp

Instellingen van de Europese Unie

Instellingen van de Europese Unie

De Europese Unie heeft zeven instellingen: het Europees Parlement, de Europese Raad, de Raad van de Europese Unie, de Europese Commissie, het Hof van Justitie van de Europese Unie, de Europese Centrale Bank en de Europese Rekenkamer.

Charles Michel

Charles Michel

Charles Yves Jean Ghislaine Michel is een Belgisch politicus voor de partij Mouvement Réformateur (MR). Van 11 oktober 2014 tot 27 oktober 2019 was hij premier van België in de regeringen Michel I en Michel II. Op 2 juli 2019 werd hij verkozen als voorzitter van de Europese Raad, in opvolging van Donald Tusk, een functie die hij sinds 1 december 2019 uitoefent.

Voorzitter van de Europese Raad

Voorzitter van de Europese Raad

De voorzitter van de Europese Raad wordt volgens het Verdrag van Lissabon door de Europese Raad met gekwalificeerde meerderheid van stemmen voor een periode van tweeënhalf jaar gekozen. De voorzitter is eenmaal herkiesbaar. Indien de voorzitter verhinderd is of op ernstige wijze tekortschiet, kan de Europese Raad volgens dezelfde procedure zijn mandaat beëindigen.

Ursula von der Leyen

Ursula von der Leyen

Ursula Gertrud barones von der Leyen is een in België geboren Duitse politica, en lid van de CDU. Op 16 juli 2019 werd ze door het Europees Parlement verkozen tot - eerste vrouwelijke - voorzitter van de Europese Commissie. Op 1 december 2019 ging de Commissie-Von der Leyen effectief van start.

Voorzitter van de Europese Commissie

Voorzitter van de Europese Commissie

De voorzitter van de Europese Commissie is een van de invloedrijkste functies in de Europese Unie. De functie bestaat al sinds 1957. Als voorzitter van de uitvoerende macht van de Europese Unie is de functiehouder verantwoordelijk voor het verdelen van de portefeuilles van de overige leden van de Commissie en kan deze ook herverdelen als daar een noodzaak toe bestaat. De voorzitter bepaalt de politieke agenda van de Commissie en welke wetsvoorstellen zij produceert.

Berlaymontgebouw

Berlaymontgebouw

Het Berlaymontgebouw is een belangrijk overheidsgebouw in Brussel. Het is het hoofdkantoor van de Europese Commissie. Het gebouw staat aan de Wetstraat, aan het Schumanplein, en wordt omringd door verschillende Europese en internationale instanties. Het stadsgedeelte wordt de Europese Wijk genoemd, en Brussel wordt op internationaal vlak vaak beschouwd als de de facto hoofdstad van Europa.

Europees Parlement

Europees Parlement

Het Europees Parlement of kortweg EP is de rechtstreeks verkozen volksvertegenwoordiging van de Europese Unie. Het is de enige instelling van de Europese Unie die direct door de burgers wordt gekozen. Samen met de Raad van de Europese Unie en de Europese Commissie heeft het een wetgevende taak binnen de Europese Unie.

Wetgevende macht

Wetgevende macht

De wetgevende macht is een grootheid uit het staatsrecht. Deze staatsmacht bepaalt de inhoud van de wetten in een land. De wetgevende macht in een land maakt de wet. De wet bestaat uit regels waar iedereen zich in dit land aan dient te houden. In de meeste westerse democratieën worden de wetten gemaakt in het parlement, al dan niet op voordracht van de regering.

Europese richtlijn

Europese richtlijn

Een Europese richtlijn is een wetgevend instrument van de Europese Unie.

Europese verordening

Europese verordening

Een Europese verordening is een wetgevend instrument van de Europese Unie. De verordening kent haar oorsprong in artikel 288 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie.

Europese Raad

Europese Raad

De Europese Raad is een instelling van de Europese Unie.

Raad van de Europese Unie

Raad van de Europese Unie

De Raad van de Europese Unie of Raad van de EU is een instelling van de Europese Unie. De Raad oefent samen met het Europees Parlement de wetgevingstaak en de begrotingstaak uit en heeft daarnaast bepaalde beleidsbepalende en coördinerende taken.

Rechtssysteem

Verdragen

Zie Verdragen van de Europese Unie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De EU is gegrondvest op twee verdragen: het Verdrag van Maastricht en het Verdrag van Rome. Latere verdragen hebben daarop voortgebouwd. Bij het Verdrag van Lissabon zijn deze twee verdragen geamendeerd en hernoemd naar respectievelijk Verdrag betreffende de Europese Unie en het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie. Daarnaast is er nog een apart verdrag voor Euratom.

Wetgevingsprocedures

De gewone wetgevingsprocedure: de Raad en het Parlement moeten allebei beslissen over een voorstel van de Europese Commissie
De gewone wetgevingsprocedure: de Raad en het Parlement moeten allebei beslissen over een voorstel van de Europese Commissie
Zie Wetgevingsprocedures van de Europese Unie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Er is een aantal manieren waarop de Commissie, het Parlement en de Raad tot Europese wetgeving komen, waarvan de belangrijkste de gewone wetgevingsprocedure is. Zoals boven reeds vermeld is de Commissie de enige instelling met initiatiefrecht. Nieuwe wetsvoorstellen moeten vervolgens door het Parlement en de Raad worden goedgekeurd.

Sinds het Verdrag van Lissabon heeft ook de burger initiatiefrecht. Dit houdt in dat één miljoen burgers, afkomstig uit een significant aantal lidstaten, de Commissie kunnen vragen een voorstel te doen, als het tenminste om een bevoegdheid van de EU gaat.[15] De precieze werking van dit initiatiefrecht moet nog verder worden uitgewerkt.

Rechtsinstrumenten

Zie Europees recht voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De Europese Unie kent een aantal rechtsinstrumenten, waarvan de belangrijkste de Europese verordening en de Europese richtlijn zijn. Een verordening heeft directe rechtskracht, terwijl een richtlijn eerst in nationale wetgeving moet worden doorgevoerd.

Mensenrechten

Voor de EU geldt het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie. Tevens is in het op 1 december 2009 inwerking getreden Verdrag van Lissabon vastgelegd dat de Europese Unie zal toetreden tot het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) (artikel 6 lid 2 van het Verdrag betreffende de Europese Unie). Dit maakt het aan EU-zijde mogelijk om toe te treden tot het EVRM. De Raad van Europa moest echter wel wijzigingen doorvoeren in het EVRM om de toetreding door de EU mogelijk te maken. In april 2013 is er, na drie jaar onderhandelen, een ontwerpverdrag betreffende de toetreding door de EU tot het EVRM gepresenteerd.[16] Dit verdrag moet worden geratificeerd door de EU, de lidstaten van de EU en de lidstaten van de Raad van Europa. De lidstaten van de EU zijn alle individueel al lidstaat van de Raad van de Europa en dus partij bij het EVRM.

Ontdek meer Rechtssysteem per onderwerp

Verdragen van de Europese Unie

Verdragen van de Europese Unie

De verdragen van de Europese Unie zijn feitelijk de grondwettelijke wetgeving van de Unie, waarin alle instituties, beleidsterreinen en wetgevingsprocedures beschreven staan. Ze vormen het primaire recht van de Europese Unie en staan boven het secundair recht.

Verdrag van Lissabon

Verdrag van Lissabon

Het Verdrag van Lissabon is een verdrag van de Europese Unie, getekend in Lissabon op 13 december 2007. Het is in wezen geen op zichzelf staand verdrag: het veranderde het functioneren van de Unie via een reeks amendementen op de verdragen van Rome en Maastricht. De geconsolideerde versies van deze documenten vormen de wettelijke basis voor de Europese Unie. Na ratificatie door alle 27 EU-lidstaten trad het verdrag in werking op 1 december 2009.

Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie

Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie

Het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VwEU), ook wel het Werkingsverdrag, is een verdrag gesloten tussen de lidstaten van de Europese Unie. In het VwEU staat wat de bevoegdheden van de Europese Unie zijn en op welke manier de Europese Unie die bevoegdheden kan uitoefenen. Samen met het Verdrag betreffende de Europese Unie vormt de VwEU de constitutionele basis van de Europese Unie.

Europese Gemeenschap voor Atoomenergie

Europese Gemeenschap voor Atoomenergie

De Europese Gemeenschap voor Atoomenergie (EGA), European Atomic Energy Community (EAEC) of kortweg Euratom, is een internationale organisatie met als doel het bevorderen van vreedzame toepassingen van kernenergie.

Wetgevingsprocedures van de Europese Unie

Wetgevingsprocedures van de Europese Unie

Dit artikel handelt over de wetgevingsprocedures van de Europese Unie. Er is een aantal manieren waarop de Commissie, het Parlement en de Raad tot Europese wetgeving komen, waarvan de belangrijkste de gewone wetgevingsprocedure is.

Gewone wetgevingsprocedure

Gewone wetgevingsprocedure

De gewone wetgevingsprocedure is een van de procedures die door de instellingen van de Europese Unie gebruikt worden om tot nieuwe, wetgevende beslissingen te komen.

Europese verordening

Europese verordening

Een Europese verordening is een wetgevend instrument van de Europese Unie. De verordening kent haar oorsprong in artikel 288 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie.

Europese richtlijn

Europese richtlijn

Een Europese richtlijn is een wetgevend instrument van de Europese Unie.

Handvest van de grondrechten van de Europese Unie

Handvest van de grondrechten van de Europese Unie

Het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie is een document dat de grondrechten van de burgers van de Europese Unie opsomt. Het handvest werd in 2000 formeel aangenomen door het Europees Parlement, de Raad van de Europese Unie en de Europese Commissie. Op 12 december 2007 is het Handvest herzien. Het Verdrag betreffende de Europese Unie bevat een expliciete verwijzing naar dit handvest. Het Handvest heeft dezelfde juridische waarde als verdragen.

Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens

Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens

Het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM) is een Europees verdrag waarin mensen- en burgerrechten voor alle inwoners van de verdragsluitende staten zijn geregeld. Het verdrag is op 4 november 1950 ondertekend in Rome. Het werd opgesteld binnen de Raad van Europa, in navolging van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens van de Verenigde Naties. Sindsdien is het uitgebreid met 16 protocollen. Het EVRM verbiedt onder andere het opleggen van de doodstraf. Het toezicht op de naleving van het EVRM ligt bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM).

Verhouding tussen de EU en de lidstaten

Hendrik Vos over hoe in de EU beslissingen genomen worden en wat de rol is van de lidstaten - Universiteit van Vlaanderen

Bevoegdheidstoedeling

De EU volgt het beginsel van bevoegdheidstoedeling, hetgeen betekent dat ze enkel optreedt op de beleidsonderwerpen die de lidstaten de EU hebben toegedeeld. Bevoegdheden die niet aan de Unie zijn toegedeeld, behoren toe aan de lidstaten.[17]

De bevoegdheden van de Europese Unie ten opzichte van de lidstaten zijn in het Verdrag van Lissabon[18] expliciet vastgelegd. Ze worden ingedeeld in drie categorieën:

  • Exclusieve bevoegdheden: enkel de EU kan op deze domeinen optreden. De lidstaten kunnen enkel nog de beslissingen van de EU uitvoeren.
  • Gedeelde bevoegdheden: Zowel de EU als de lidstaten kunnen wetgevend optreden. Indien de EU wetgeving in deze sectoren uitvaardigt hebben de EU-regels wel voorrang op de nationale wetten die eventueel al bestonden. De meeste EU-bevoegdheden zijn van dit type.
  • Ondersteunende, coördinerende en aanvullende bevoegdheden: zoals de naam het zegt mag de EU het beleid van de lidstaten in deze sectoren ondersteunen, aanvullen of coördineren. De lidstaten behouden echter altijd de volledige wetgevende vrijheid. De EU mag op deze gebieden geen harmonisatie tussen de verschillende nationale stelsels nastreven. Meestal nemen dit type bevoegdheden de vorm aan van een financiële bijdrage vanwege de EU.
Exclusieve bevoegdheid voor de Unie
Enkel de Unie mag op deze gebieden wetgeving aannemen en internationale akkoorden sluiten.
Gedeelde bevoegdheid met de lidstaten
Lidstaten mogen geen wetten aannemen die afbreuk doen aan reeds aangenomen Europese wetgeving
  • de interne markt
  • sociaal beleid
  • economische, sociale en territoriale samenhang
  • landbouw en visserij, behalve de instandhouding van de vispopulatie
  • milieu
  • consumentenbescherming
  • vervoer
  • trans-Europese netwerken
  • energie
  • de ruimte van vrijheid, veiligheid en recht
  • gemeenschappelijke veiligheidsvraagstukken op het gebied van volksgezondheid
Aanvullende bevoegdheid voor de Unie
Handelingen van de Unie mogen enkel het beleid van lidstaten ondersteunen, coördineren of aanvullen

Subsidiariteit en evenredigheid

De EU werkt volgens het subsidiariteitsbeginsel. Volgens dit beginsel komt de Unie alleen in actie als Europese samenwerking doeltreffender is dan eigen initiatieven van de afzonderlijke EU-landen, behalve als het gaat om onderwerpen waarvoor de EU exclusief bevoegd is.[19]

Sinds het Verdrag van Lissabon is hier ook een rol voor de nationale parlementen weggelegd. Elk nationaal parlement kan aangeven of en waarom het een bepaald voorstel in strijd vindt met dit beginsel. In dat geval treedt een tweeledig mechanisme in werking.[20]

  • Als één derde van de nationale parlementen het voorstel strijdig vindt met het subsidiariteitsbeginsel, moet de Commissie het opnieuw in overweging nemen. Zij kan het voorstel dan handhaven, wijzigen of intrekken.
  • Als een meerderheid van de nationale parlementen het voorstel strijdig vindt maar de Commissie voet bij stuk houdt, treedt een bijzondere procedure in werking. De Commissie moet duidelijk maken waarom, maar het Europees Parlement en de Raad besluiten uiteindelijk of zij de wetgevingsprocedure willen voortzetten of niet.

Een nationaal parlement kan ook naar het Hof van Justitie stappen als het meent dat een wet in strijd is met het subsidiariteitsbeginsel.

Volgens het evenredigheidsbeginsel dient het optreden van de Unie niet verder te gaan dan wat nodig is om de doelstellingen van de Verdragen te verwezenlijken.[21]

Rechtspositie

De lidstaten van de Europese Unie hebben in de loop van de tijd een aanzienlijke hoeveelheid soevereiniteit overgedragen aan de Europese Unie. De Europese Unie heeft als zodanig meer macht dan welke andere niet-soevereine regionale organisatie ook. Op verschillende terreinen begint de EU te lijken op een bondsstaat of een statenbond. De Unie blijft echter gebaseerd op verdragen tussen lidstaten, waaruit volgt dat de Unie slechts bestaat vanuit de wil van de lidstaten. Een lidstaat kan zich binnen twee jaar terugtrekken uit de Unie en wijzigingen aan de verdragen moeten door alle lidstaten individueel worden geratificeerd.

In dit opzicht lijkt de Europese Unie het meest op een statenbond, die in tegenstelling tot een bondsstaat niet soeverein is en dus ook slechts bestaat bij de gratie van de lidstaten. Een statenbond in de traditionele zin van het woord heeft echter veel meer macht, vooral op het gebied van buitenlandse zaken en defensie. De meeste mensen classificeren de Europese Unie daarom als een structuur sui generis, een unieke vorm van samenwerking tussen landen.

Sinds de oprichting bij het Verdrag van Maastricht bezit de Unie rechtspersoonlijkheid.[22] Dit machtigt de Unie overigens geenszins wetgevend of anderszins op te treden buiten de bevoegdheden die de lidstaten haar in de verdragen hebben toegedeeld.

Intergouvernementalisme en supranationalisme

Binnen de EU bestaat een spanningsveld tussen intergouvernementele en supranationale tendensen. Intergouvernementalisme is een methode van besluitvorming in internationale organisaties waarbij de macht bij de lidstaten ligt en beslissingen met unanimiteit genomen moeten worden. Afgevaardigden van de regeringen of van gekozen vertegenwoordigingen hebben uitsluitend adviserende of uitvoerende functies. De meeste internationale organisaties hebben tegenwoordig een intergouvernementele grondslag.

Supranationalisme is een andere methode van besluitvorming. Hier ligt de macht bij onafhankelijke afgevaardigden van de regeringen of van gekozen vertegenwoordigingen. Lidstaten hebben nog steeds macht, maar moeten deze delen met andere instanties. Bovendien worden beslissingen nu bij meerderheid van stemmen genomen. Het kan dan ook gebeuren dat een lidstaat, gedwongen door andere lidstaten, een beslissing tegen zijn wil moet uitvoeren.

Beide vormen van besluitvorming hebben aanhangers binnen de EU. Voorstanders van supranationalisme redeneren dat dit het proces van integratie kan versnellen. Wanneer beslissingen de unanieme goedkeuring van alle betrokken regeringen vereisen, kan het jaren duren voor een besluit valt, als het er al ooit van komt. Voorstanders van intergouvernementalisme argumenteren dat supranationalisme de soevereiniteit en het democratisch gehalte van afzonderlijke staten in gevaar brengt en menen dat de legitimiteit van gemeenschappelijke besluiten alleen afgeleid kan worden van de legitimiteit van de nationale regeringen. Frankrijk is traditioneel een voorstander van een intergouvernementele EU geweest. Dit geldt ook voor eurosceptische landen als het Verenigd Koninkrijk en Denemarken. Landen als België, Duitsland en Italië neigen meer naar de supranationale benadering. In de praktijk balanceert de EU tussen beide. Deze balans is echter een moeizaam compromis, dat vaak tot ingewikkelde besluitvormingsprocedures leidt.

Ontdek meer Verhouding tussen de EU en de lidstaten per onderwerp

Hendrik Vos (politicoloog)

Hendrik Vos (politicoloog)

Hendrik Vos is een Belgisch politicoloog. Vos is verbonden aan de Universiteit Gent, waar hij ook directeur van het Centrum voor EU-studies is. Zijn specialisaties zijn Europese Politiek, Besluitvorming in de Europese Unie en Actuele vraagstukken van de Europese politiek. Het zijn onder andere deze vakken die Vos doceert aan de vakgroep Politieke Wetenschappen van de UGent.

Douane-unie

Douane-unie

Een douane-unie, ookwel tolverbond genoemd, is een geïntegreerde economische samenwerking tussen staten die wordt gekenmerkt door een vrij verkeer van goederen, een uniforme handelspolitiek ten opzichte van derde landen en deling van de opbrengsten van de geheven rechten bij invoer. Deze afspraak tussen staten brengt een uniform in- en uitvoertarief ten opzichte van andere landen met zich mee. Van import- en exporttarieven voor goederen tussen de bij de unie aangesloten staten is geen sprake meer. Een douane-unie kan worden gezien als de tweede stap in economische integratie. Verder gaand dan een vrijhandelszone maar minder vergaand dan een gemeenschappelijke markt.

Mededingingsrecht

Mededingingsrecht

Mededingingsrecht is het recht met betrekking tot concurrentie. Het ontstond in de Verenigde Staten en is overgenomen door veel andere landen. In de Europese Unie is het mededingingsrecht geregeld in het Werkingsverdrag van de Europese Unie en nationale wetgeving.

Monetair beleid

Monetair beleid

Monetair beleid of monetaire politiek is het geheel van maatregelen die een centrale bank kan nemen om de waarde van de eigen valuta stabiel te houden.

Eurozone

Eurozone

De eurozone is de verzamelnaam voor de landen van de Europese Unie die de euro als munt hebben. De Europese Centrale Bank is verantwoordelijk voor het monetair beleid binnen de eurozone.

Europese interne markt

Europese interne markt

De Europese interne markt is de grootste interne markt ter wereld. Het is een ruimte zonder binnengrenzen, waarbinnen economische productiefactoren zich vrij kunnen bewegen en omvat een regime dat verzekert dat de mededinging niet wordt vervalst.

Gemeenschappelijk landbouwbeleid

Gemeenschappelijk landbouwbeleid

Het Gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) is het landbouwbeleid van de Europese Unie en bestaat sinds medio 1999 uit twee pijlers: de marktordening en de plattelandsontwikkeling. Het aandeel van de landbouwuitgaven in de begroting van de EU loopt terug, maar is nog altijd 38% van het totaal.

Industrie

Industrie

De industrie is het deel van de economie, dat wordt gekenmerkt door de productie en verwerking van materiële goederen of artikelen in fabrieken en ondernemingen, veelal gekenmerkt door een hoge graad van mechanisering en automatisering – in tegenstelling tot de ambachtelijke vorm van de productie.

Cultuur

Cultuur

Cultuur is dat wat de mens schept. Het begrip staat tegenover "natuur" en verwijst naar menselijke activiteit en de symbolen die deze activiteit betekenis geven. Cultuur is een basisbegrip in de sociologie, de antropologie, de archeologie en de geschiedschrijving.

Onderwijs

Onderwijs

Het onderwijs is het overbrengen van kennis, vaardigheden en attitudes met vooraf vastgelegde doelen. Daarbij houdt men rekening met een beginsituatie, volgt men een onderwijsstrategie en worden de resultaten geëvalueerd, onder meer door toetsing, zelfevaluatie en peerevaluatie. Onderwijs wordt binnen een door de overheid bepaalde structuur gegeven door personen die daarvoor speciaal zijn opgeleid, zoals onderwijzers, leraren en docenten.

Defensie (landsverdediging)

Defensie (landsverdediging)

Defensie is het door de overheid verdedigen van het eigen grondgebied tegen een vijandig land dat dat grondgebied of een gedeelte ervan probeert te confisqueren. Hiertoe kan de overheid passieve defensie of actieve defensie inzetten.

Soevereiniteit

Soevereiniteit

Soevereiniteit of souvereiniteit is het recht van een bestuursorgaan om het hoogste gezag uit te oefenen zonder dat verantwoording is verschuldigd aan een ander orgaan. Legitimatie van dit gezag kan vanuit verschillende gezichtspunten benaderd worden, zoals volkssoevereiniteit of godssoevereiniteit. Het begrip komt waarschijnlijk van het Latijnse superanus of suprema potestas.

Beleidsdomeinen

Economie

Binnen de EU wordt gestreefd naar economische integratie van de lidstaten. Zo heeft de EU een gemeenschappelijke markt en is er een gemeenschappelijke munt tussen de 19 landen van de eurozone.[23] Als één handelsblok beschouwd heeft de EU een bruto binnenlands product van 18,14 biljoen dollar in 2008.[2] Dat is 30% van het wereldtotaal. Daarmee is de EU de grootste economie ter wereld. Het is eveneens de grootste exporteur ter wereld,[2] de op een na grootste importeur[2] en de grootste handelspartner van vele grote landen als India en China.[24][25][26] 170 van de 500 grootste bedrijven ter wereld hebben hun hoofdzetel in de EU.[27]

Organisatie Oppervlakte
(in km²)
Bevolking NNP (PPP)
(miljoen $)
NPG (PPP)
(in $ per hoofd)
Lid-
staten
NAFTA 21.588.638 430.495.039 12.889.900 29.942 3
UZAN 17.715.335 366.669.975 2.635.349 7187 12
EU 3.977.487 446.800.000 18.164.752 36.484 27
AU 29.797.500 766.848.000 1.515.000 1896 53
ASEAN 4.497.493 553.900.000 2.172.000 4044 10
GOS 22.402.200 290.000.000 1.500.000 5000 12
Grote
landen
Deelstaten
India 3.287.590 1.065.070.607 3.033.000 2900 34
China 9.596.960 1.298.847.624 6.449.000 5000 33
VS 9.631.418 293.027.571 10.990.000 37.800 50
Canada 9.984.670 32.507.874 958.700 29.800 13
Rusland 17.075.200 143.782.338 1.282.000 8900 89

Cijfers uit 2003. Blauw voor het grootste, groen voor het kleinste van de vergeleken blokken.
Bron: CIA World Factbook 2004, IMF WEO Database

De interne markt

Zie Europese interne markt voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
De EER bestaat uit de ■ Europese Unie ■ Europese Vrijhandelsassociatie (behalve Zwitserland)
De EER bestaat uit de
 Europese Unie
 Europese Vrijhandelsassociatie (behalve Zwitserland)

De EU heeft gezorgd voor een Europese interne markt. De interne markt omvat een ruimte zonder binnengrenzen waarbinnen economische productiefactoren (goederen, personen, diensten en kapitaal) zich vrijelijk kunnen bewegen.[28]

De Europese Unie vormt samen met IJsland, Liechtenstein en Noorwegen (verenigd in de Europese Vrijhandelsassociatie) de Europese Economische Ruimte (EER). Ook Zwitserland heeft bilaterale afspraken met de EU.

De Unie omvat ook een douane-unie. Dit houdt in dat er geen heffingen zijn in het verkeer tussen lidstaten onderling en dat er een gemeenschappelijk douanetarief is voor betrekkingen met derde landen.[29]

De euro

Zie Euro voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
■ Eurozone ■ EU-lidstaten met verplichting de euro in te voeren ■ EU-lidstaten die een uitzonderingsbepaling hebben op het invoeren van de euro ■ Gebieden buiten de EU die de euro gebruiken krachtens een overeenkomst met de EU ■ Gebieden buiten de EU die de euro gebruiken zonder een overeenkomst met de EU
 Eurozone
 EU-lidstaten met verplichting de euro in te voeren
 EU-lidstaten die een uitzonderingsbepaling hebben op het invoeren van de euro
 Gebieden buiten de EU die de euro gebruiken krachtens een overeenkomst met de EU
 Gebieden buiten de EU die de euro gebruiken zonder een overeenkomst met de EU

De euro is de munteenheid van de Economische en Monetaire Unie, een groep van 20 EU-lidstaten die de euro als betaalmiddel hebben ingevoerd. Daarnaast wordt de euro nog in zes andere Europese landen gebruikt: Andorra, Monaco, Vaticaanstad, San Marino, Kosovo en Montenegro. Daarmee is de euro het dagelijkse betaalmiddel van zo'n 330 miljoen Europeanen. De euro functioneert als de op een na grootste reservemunt en is de op een na vaakst verhandelde munt ter wereld. De Europese Centrale Bank in Frankfurt is verantwoordelijk voor het monetair beleid binnen de eurozone. De euro heeft het geldverkeer binnen de Europese Unie aanzienlijk vereenvoudigd; waar vroeger met minstens een tiental verschillende valutawaarden gerekend werd, geldt er nu een.

Justitiële en politiële samenwerking

Ook op justitieel en politieel vlak wordt samengewerkt. Zo wordt er in het kader van Europol samengewerkt tussen de verschillende politiemachten, er is een Europese Politieacademie en de mogelijkheid tot een Europees aanhoudingsbevel. Eurojust is een samenwerkingsverband tussen aanklagers. Frontex houdt zich bezig met de buitengrens. Er bestaat een Schengen Informatie Systeem.

Landbouw

Zie Gemeenschappelijk landbouwbeleid voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Het landbouwbeleid was een van de eerste domeinen waar de bevoegdheden volledig op het Europese niveau lagen. In de beginjaren van het Europese landbouwbeleid werd een systeem van prijssteun opgezet: producenten van landbouwproducten kregen voor hun producten gegarandeerde minimumprijzen. Overschotten werden opgekocht. Dit systeem werkte goed om na de Tweede Wereldoorlog vanuit een tekortsituatie naar zelfvoorziening te evolueren. Maar dit systeem botste al snel tegen zijn limieten aan: grote overschotten en uit de hand lopende budgettaire kosten. Naar deze overschotten werd ook wel verwezen aan de hand van de begrippen boterberg, melkplas en wijnzee. In de jaren 90 en 2000 werden daarop hervormingen uitgewerkt. Tegenwoordig is de steun die boeren krijgen gekoppeld aan bepaalde voorwaarden inzake milieu, voedselveiligheid en dierenwelzijn en is de steun niet meer direct gerelateerd aan de geproduceerde hoeveelheid. Sinds deze hervormingen is het Europese landbouwbeleid ook conform de regels van de Wereldhandelsorganisatie (die in 1995 werd opgericht).

Energie

In 2020 haalde hernieuwbare energie voor de eerste keer fossiele brandstoffen in als belangrijkste bron van elektriciteit van de Europese Unie.[30]
In 2020 haalde hernieuwbare energie voor de eerste keer fossiele brandstoffen in als belangrijkste bron van elektriciteit van de Europese Unie.[30]

In 2016 kwam de energie die de EU gebruikte uit aardolie (33%), aardgas (24%), steen- en bruinkool (15%), uranium (14%) en uit duurzame energiebronnen (14%). In totaal werd 1.600 miljoen ton olie-equivalent (Mtoe) gebruikt (circa 67.000 PJ of 19.000 TWh). Deze totale energie is niet de energieproductie of het eindgebruik, maar de zogeheten TPES (total primary energy supply).

Ongeveer 30% van de TPES ging verloren, vooral bij elektriciteitsopwekking met kolen en uranium en bij transport. Voor eindgebruikers resteerde 1040 Mtoe, waarvan 240 Mtoe gebruikt werd in de vorm van 2790 TWh aan elektriciteit. 8% van de fossiele energiebronnen werd gebruikt voor niet-energetische producten zoals smeermiddelen, asfalt en petrochemicaliën.

Van de aardolie wordt 86% geïmporteerd. Datzelfde geldt voor 72% van het aardgas en voor 97,48% van het uranium. Vooral de afhankelijkheid van Rusland wordt als bedreigend gezien. Zie ook: Russisch-Oekraïens gasconflict 2006, Wit-Russisch-Russisch gasconflict 2004 en Nord Stream.

De uitstoot van koolstofdioxide was 3200 megaton, omgerekend 6,3 ton per persoon. Het wereldgemiddelde was 4,4 ton per persoon.

In de periode 2012-2016 daalde de energieproductie van de EU 5%. De opgewekte hoeveelheid zonne- en windstroom steeg 50% en dekte 13% van de totale elektriciteitsproductie.[31]

Infrastructuur

De EU tracht de infrastructuur tussen de lidstaten te verbeteren, bijvoorbeeld door de aanleg en verbetering van trans-Europese Netwerken (TEN). Het gaat hier dan om vervoers-, telecommunicatie- en energie-infrastructuur.

Een ander Europees netwerk is het satellietnavigatiesysteem Galileo. Het wordt gebouwd door de Europese Unie in samenwerking met de Europese Ruimtevaartorganisatie (ESA). Het netwerk zal naar verwachting in 2019 volledig operationeel zijn. Er zullen in totaal zo'n 30 satellieten gelanceerd worden. Galileo wordt vooral gebouwd om de Europese afhankelijkheid van de Verenigde Staten te verkleinen, de VS hebben namelijk de volledige controle over het global positioning system (gps). Ook zou het Galileo-systeem veel nauwkeuriger worden dan de Amerikaanse tegenhanger.[32]

Een ander project is Single European Sky. Het Europese luchtruim is namelijk sterk gefragmenteerd; elk land organiseert zijn eigen luchtverkeersleiding. Veel vliegtuigen volgen dan ook niet hun kortste weg naar hun bestemming (bijvoorbeeld ook omdat ze rond een militair gebied moeten vliegen). Single European Sky moet tot een hogere efficiëntie leiden, een vermindering van de CO2-uitstoot en een verlaging van de kosten voor de passagiers.

Het grensoverschrijdende spoorwegverkeer wordt bevorderd door het subsidiëren van nieuwe verbindingen (in het kader van het TEN-programma) en de invoering van het European Rail Traffic Management System, dat op den duur de meer dan 20 verschillende treinbeïnvloedingssystemen moet vervangen die in de Europese landen bestaan. Onder druk van de Europese Unie heeft Zwitserland het AlpTransit-project uitgevoerd, een grootschalige verbetering van de spoorverbindingen door de Alpen. In ruil daarvoor mocht Zwitserland een kilometerheffing invoeren voor zwaar vrachtverkeer.

Financieel verkeer binnen de EU en een aantal geassocieerde landen is sterk vereenvoudigd door de Single Euro Payments Area (SEPA) in combinatie met het IBAN. SEPA-betalingen zijn gratis voor de gebruiker en zijn (bijna) net zo snel als binnenlandse betalingen. Dankzij SEPA kan men bijvoorbeeld een Zwitsers salaris op een Nederlandse bankrekening ontvangen en in buitenlandse winkels betalen met de betaalpas.

Regionaal beleid

Op dit moment bestaan er grote economische verschillen tussen de meer en minder welvarende regio's van de EU, zeker na de recente uitbreiding. Tussen de rijkste en armste regio zit zelfs zo'n factor 10 verschil. De Europese Unie probeert deze verschillen te verkleinen door middel van bijvoorbeeld de Structuurfondsen en het Cohesiefonds.

Onderwijs en onderzoek

Onderwijs is een van de gebieden waarin de EU enkel een ondersteunende rol heeft. Het beleid is vooral gericht op het stimuleren van uitwisselingen, het meest zichtbaar in het ERASMUS-programma. Het is een initiatief van de Europese Commissie voor het hoger onderwijs in de EU. Doel is om uitwisseling onder Europese studenten en docenten/staf te bevorderen. Sinds de oprichting in 1987 hebben zo’n 2 miljoen studenten van het programma gebruikgemaakt.[33] Er wordt ook steun verleend aan het Bolognaproces, dat echter een initiatief van de Raad van Europa is en niet van de EU.

Op het gebied van onderzoek wordt bijvoorbeeld meegewerkt aan ITER, een fusiereactor die in de EU wordt gebouwd. De Unie heeft een waarneemstatus in CERN. Ze heeft afspraken met ESA en werkt samen met ESO, maar deze organisaties staan verder los van de EU.

Door middel van de Framework Programmes for Research and Technological Development financiert de EU wetenschappelijk onderzoek op verschillende gebieden. Het huidige, achtste framework program, dat de naam Horizon 2020 draagt, heeft een budget van naar verwachting 80 miljard euro voor de periode 2014-2020, en is daarmee een van de belangrijkste bronnen van onderzoeksfinanciering in de Europese landen. Ter vergelijking, de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek heeft een jaarbudget van ongeveer 650 miljoen euro, en in armere EU-landen zijn de budgetten naar verhouding kleiner. De Europese onderzoeksraad en het naar Marie Curie vernoemde beurzenprogramma[34] zijn onderdeel van de framework programmes. De verschillende acties dienen vaak specifieke politieke doelen, zoals het naar de EU (terug)halen van goede onderzoekers, het bevorderen van mobiliteit van onderzoekers, het aanmoedigen van internationale samenwerking en het bevorderen van economische groei door (technische) innovatie.

Buitenlandse betrekkingen

Buitenlandse handel

De Europese Unie voert tal van handelsbesprekingen met derde landen of groepen van landen, en onder meer:

Buitenlandse zaken

Lidstaten vormen hun eigen buitenlands beleid. De Unie kan initiatief nemen als het wenselijk is met één stem te spreken. Er is een hoge vertegenwoordiger van de Unie voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid. Deze stroomlijnt het optreden van de Unie naar buiten toe, zich baserend op unanieme besluiten van de lidstaten.[35] De hoge vertegenwoordiger wordt bijgestaan door de Europese dienst voor extern optreden.

Defensie

Zie Strijdkrachten van de Europese Unie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Militaire bevoegdheden zijn een nationale aangelegenheid. Lidstaten kunnen op vrijwillige basis civiele en militaire middelen ter beschikking van de EU stellen voor gemeenschappelijke operaties.[36] Binnen de EU wordt er steeds meer gestreefd naar een gemeenschappelijk defensiebeleid, onder andere door de oprichting van het Europees Defensieagentschap. Dit zou kunnen leiden tot een gemeenschappelijke defensie. Dit doel wordt ook kenbaar gemaakt in de preambule van het Verdrag betreffende de Europese Unie:

VASTBESLOTEN een gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid te voeren met inbegrip van de geleidelijke bepaling van een gemeenschappelijk defensiebeleid dat tot een gemeenschappelijke defensie zou kunnen leiden, overeenkomstig de bepalingen van artikel 42, daarbij de Europese identiteit en onafhankelijkheid versterkend, teneinde vrede, veiligheid en vooruitgang in Europa en in de wereld te bevorderen

Lidstaten zijn ook verplicht elkaar te helpen in het geval dat een van hen wordt aangevallen. Eventueel kunnen een groep van lidstaten in het kader van nauwere samenwerking besluiten tot een verdergaande samenwerking op het gebied van defensie.

Een voorbeeld van een huidige Europese militaire operatie is Operatie Atalanta, die als doel heeft de piraterij voor de Somalische kust te stoppen. Het gaat om de eerste militaire operatie op zee voor de Europese Unie.[37]

Ontwikkelingssamenwerking

De Unie is de grootste donor van nood- en ontwikkelingshulp in de wereld. In 2016 was het gemiddelde budget voor ontwikkelingssamenwerking van de EU-landen 0,4% van het BBP. Vijf landen haalden of overtroffen het streefcijfer van 0,7%: Denemarken, Duitsland, Luxemburg, Zweden en het Verenigd Koninkrijk.[38]

Ontdek meer Beleidsdomeinen per onderwerp

Economische integratie

Economische integratie

Economische integratie is samenwerking tussen staten op economisch gebied. In theorie worden de volgende stadia van integratie onderscheiden, in volgorde van steeds nauwer wordende samenwerking:Vrijhandelszone of Preferentiële handelszone Douane-unie Gemeenschappelijke markt Muntunie Volledige economische integratie

Gemeenschappelijke markt

Gemeenschappelijke markt

Een gemeenschappelijke markt of interne markt is een vorm van economische integratie. Het is een gebied zonder economische binnengrenzen en met een gemeenschappelijke buitengrens waarbinnen productiefactoren zich vrijelijk kunnen bewegen. Het is de derde stap in economische integratie, verder gaand dan een douane-unie, maar minder vergaand dan een muntunie. De Europese interne markt is een voorbeeld van een gemeenschappelijke markt.

Eurozone

Eurozone

De eurozone is de verzamelnaam voor de landen van de Europese Unie die de euro als munt hebben. De Europese Centrale Bank is verantwoordelijk voor het monetair beleid binnen de eurozone.

Bruto binnenlands product

Bruto binnenlands product

Het bruto binnenlands product (bbp) is de totale toegevoegde waarde van alle in een land geproduceerde goederen en diensten gedurende een bepaalde periode. Meestal wordt met dit begrip het bruto binnenlands product tegen marktprijzen bedoeld.

Amerikaanse dollar

Amerikaanse dollar

De Amerikaanse dollar is de wettige munteenheid van de Verenigde Staten en van enkele andere landen die deze munt overgenomen hebben.

India

India

India, officieel de Republiek India, is een land in Zuid-Azië. Met 1.326.093.247 (2020) inwoners is het na de Volksrepubliek China het grootste land ter wereld naar inwonertal. Wetenschappers verwachten dat India in 2023 het land met het hoogste inwonertal ter wereld is geworden of wordt.

Noord-Amerikaanse Vrijhandelsovereenkomst

Noord-Amerikaanse Vrijhandelsovereenkomst

De Noord-Amerikaanse Vrijhandelsovereenkomst, afgekort NAFTA, is een vrijhandelszone die Canada, de Verenigde Staten en Mexico omvat. Op 30 november 2018 werd een nieuwe overeenkomst getekend na langdurige onderhandelingen over aanpassingen.

Afrikaanse Unie

Afrikaanse Unie

De Afrikaanse Unie (AU) is een intergouvernementele en supranationale politieke unie van Afrikaanse landen en de opvolger van de Organisatie van Afrikaanse Eenheid.

ASEAN

ASEAN

De ASEAN is een organisatie van tien landen in Zuidoost-Azië. Doel is het bevorderen van economische, culturele en politieke samenwerking.

Gemenebest van Onafhankelijke Staten

Gemenebest van Onafhankelijke Staten

Het Gemenebest van Onafhankelijke Staten (GOS) is een los verband van voormalige Sovjetrepublieken dat ontstond bij het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in december 1991.

Canada

Canada

Canada is een land in het noorden van Noord-Amerika. De hoofdstad van Canada is Ottawa en de grootste steden zijn Toronto, Montreal, Vancouver en Calgary. Canada is met een oppervlakte van 9.984.670 km² op Rusland na het grootste land ter wereld.

Europese interne markt

Europese interne markt

De Europese interne markt is de grootste interne markt ter wereld. Het is een ruimte zonder binnengrenzen, waarbinnen economische productiefactoren zich vrij kunnen bewegen en omvat een regime dat verzekert dat de mededinging niet wordt vervalst.

Bevolking

Met een bevolkingsdichtheid van 114 inw./km² is de EU een van de dichtst bevolkte regio’s van de wereld.
Met een bevolkingsdichtheid van 114 inw./km² is de EU een van de dichtst bevolkte regio’s van de wereld.

De Europese Unie heeft in totaal een inwonersaantal van ongeveer 450 miljoen. Ter vergelijking, er zijn circa 745 miljoen Europeanen op het hele continent. Er is een bevolkingsgroei in de EU, dit vooral doordat er in de meeste lidstaten een netto immigratie aanwezig is.[39][40] De Europese Unie bevat 7,3% van de totale wereldbevolking. Toch bedekt de EU maar 3% van de landoppervlakte. Met een bevolkingsdichtheid van 116 inw./km² is de EU namelijk een van de dichtst bevolkte regio’s van de wereld. Eén derde van de inwoners van de EU leeft in metropolen van meer dan één miljoen mensen. Tachtig procent leeft in stedelijk gebied.[41] In de EU zijn er meer wereldsteden dan waar ook ter wereld.[42] Er zijn 16 steden met een inwonersaantal van meer dan één miljoen.

Talen

Zie Talen van de Europese Unie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De 24 officiële talen van de instituten van de Europese Unie zijn:

Alle besluiten van de instellingen worden vertaald in alle officiële talen. Europese burgers hebben daarnaast het recht zich te wenden tot de Europese instellingen in een van de officiële talen en hebben het recht in dezelfde taal antwoord te krijgen. Naast de 24 officiële verdragstalen worden er ook veel regionale minderheidstalen gesproken.

Religie

Percentage Europeanen per lidstaat dat religieus is in 2005 (kaart is inclusief enkele niet-EU-landen)[43]
Percentage Europeanen per lidstaat dat religieus is in 2005 (kaart is inclusief enkele niet-EU-landen)[43]
Zie Religie in de Europese Unie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De Europese Unie is een seculier orgaan, zonder formele relaties met wat voor religie dan ook en zonder vermelding van religie in huidige of voorgestelde verdragen.[44] Tijdens discussies omtrent de ontwerptekst van de Europese Grondwet en later het Verdrag van Lissabon waren er voorstellen om naar het christendom en/of God te verwijzen in de inleiding van de tekst. Dit idee stuitte echter op veel weerstand, waardoor het uiteindelijk niet werd aangenomen.[45] De oppositie tegen de inleiding zoals hij zonder vermelding van religies was geworden, werd mede veroorzaakt doordat de Oudheid en de Verlichting wel genoemd werden, waardoor de preambule volgens sommigen geen recht deed aan de geschiedenis en bronnen van de Europese beschaving.

De gedachte om te verwijzen naar het jodendom en christendom komt voort uit het gegeven dat het christendom de dominante religie was in alle huidige EU-lidstaten, en dat nog steeds is in de meeste van deze staten. Het christendom in de Europese Unie kan ruwweg verdeeld worden in het rooms-katholicisme, een brede hoeveelheid protestantse kerken (vooral in Noord-Europa) en de oosters-orthodoxe kerk (vooral in Zuidoost-Europa). Andere religies, vooral de islam en het jodendom, komen ook voor. Er leven in de Europese Unie ruwweg meer dan een miljoen joden[46] en 13[47] tot 16[48] miljoen moslims.

Cultuur

Elk jaar wordt door het Europees Parlement een culturele hoofdstad van Europa gekozen. Het doel hiervan is de rijkdom, de verscheidenheid en de gemeenschappelijke kenmerken van de Europese culturen tot hun recht te laten komen en ertoe bij te dragen dat de burgers van de Europese Unie elkaar beter leren kennen.

Ontdek meer Bevolking per onderwerp

Immigratie

Immigratie

Immigratie is het zich vestigen in een ander land of gebied. Een immigrant is een inkomend landverhuizer. In tegenstelling tot een toevallige bezoeker of reiziger wenst een immigrant zich voor langere tijd in het land te vestigen. De immigratie betekent "in-migratie" in een land, en is het omgekeerde van emigratie, hetgeen "weg-migratie" betekent.

Bevolkingsdichtheid

Bevolkingsdichtheid

De bevolkingsdichtheid of relatieve bevolking geeft de verhouding aan tussen het aantal inwoners en de oppervlakte van een bepaald topografisch gebied. Meestal wordt de bevolkingsdichtheid uitgedrukt in het aantal inwoners per vierkante kilometer. Soms is dat ook per vierkante mijl of per hectare (ha). Bij dieren wordt soms ook het begrip bevolkingsdichtheid gebruikt, maar meestal populatiedichtheid.

Bulgaars

Bulgaars

Het Bulgaars is een taal die door ongeveer 9 miljoen mensen gesproken wordt, voornamelijk in Bulgarije. Bulgaars behoort tot de Indo-Europese taalfamile en maakt deel uit van de zuidelijke groep van de Slavische talen. Het is nauw verwant aan het Macedonisch, dat door sommigen als een Bulgaars dialect wordt beschouwd.

Deens

Deens

Het Deens (dansk) is een Noord-Germaanse taal met ongeveer 5,5 miljoen sprekers. Het is de taal van vrijwel alle Denen en de enige officiële taal van Denemarken. In de Deense gebiedsdelen de Faeröer en Groenland is het slechts de taal van een kleine groep, die echter wel, naast de volkstaal, officiële status geniet. Het Deens dat op de Faeröer gesproken wordt, wordt ook wel Gøtudanskt ("Straatdeens") genoemd. Ook in het Duitse Sleeswijk-Holstein woont een aanzienlijke Deense minderheid; daar heeft de taal een officiële status als minderheidstaal.

Duits

Duits

Het Duits (Deutsch) is een taal behorende tot de West-Germaanse tak van de Germaanse talen. Het is de officiële taal van Duitsland, Oostenrijk en Liechtenstein en een van de officiële talen van Zwitserland, Luxemburg, België (Oostkantons) en regionaal in: Denemarken (Zuid-Jutland) en Italië (Zuid-Tirol). In onder meer Namibië, Frankrijk en landen in Midden-Europa en Oost-Europa wordt het ook gesproken, maar daar wordt het Duits niet als officiële taal erkend.

Engels

Engels

Het Engels (English) is een Indo-Europese taal, die vanwege de nauwe verwantschap met talen als het Fries, (Neder-)Duits en Nederlands tot de West-Germaanse talen wordt gerekend. De taal is ontstaan in Engeland in de tijd van de Angelsaksen. Het is nu de lingua franca in grote delen van de wereld, als resultaat van de militaire, economische, culturele, wetenschappelijke en politieke invloed van het Britse Rijk gedurende de 18e, 19e en begin 20e eeuw en de invloed van de Verenigde Staten vanaf het begin van de 20e eeuw tot op heden. Het Engels wordt tegenwoordig op grote schaal gebruikt als tweede taal of als officiële taal in de Gemenebestlanden, en is de voertaal van vele internationale organisaties. Zo is het een van de zes officiële talen van de Verenigde Naties.

Estisch

Estisch

Het Estisch is de officiële taal van de republiek Estland. De taal, die ook Estlands, Estnisch of Ests wordt genoemd, heeft ongeveer 1 miljoen sprekers. Daarmee is het, na het IJslands en Maltees, de op twee na kleinste taal in Europa die op alle niveaus gebruikt wordt.

Fins

Fins

Het Fins (suomi) is een taal met ongeveer zes miljoen sprekers. Het wordt gesproken door bijna 95% van de Finse bevolking. Verder zijn er autochtone Finstaligen in Rusland, in Zweden en Noorwegen. Het Meänkieli-Fins is een officieel erkende minderheidstaal in Zweden en het Kveens-Fins is een officieel erkende minderheidstaal in Noorwegen. Naast het Fins is Zweeds een officiële taal van Finland. Het Samisch of Saami, de taal van de Samen, is in Finland een officieel erkende minderheidstaal. In een zestal gemeenten in het noorden wordt het door een paar honderd personen gesproken.

Frans

Frans

Het Frans (français) is de meest gesproken Gallo-Romaanse taal. Het behoort tot de grotere groep van de Romaanse talen, die alle uit het Latijn zijn voortgekomen. Het Frans is inheems in West-Europa, maar wordt als officiële taal in tientallen landen wereldwijd gesproken. Ook is er een aantal creoolse talen op basis van het Frans ontstaan.

Grieks

Grieks

Het Grieks (Ελληvικά) is een talenfamilie van de Indo-Europese talen. Het werd door de Achaeërs naar Griekenland gebracht rond 1900 voor Christus. In eerste instantie waren er verschillende gesproken dialecten, met als belangrijkste groepen: Ionisch-Attisch, Dorisch en Eolisch Grieks.

Hongaars

Hongaars

Het Hongaars is de officiële taal van Hongarije en daarnaast de taal van de Hongaarse minderheden in de omringende landen. De taal heeft nu in totaal ongeveer 14,5 miljoen sprekers, waarvan 9,9 miljoen in Hongarije. Het is daarmee, na het Turks, de grootste taal in Europa die niet tot de Indo-Europese talen behoort.

Iers

Iers

Iers of Iers-Gaelisch is een Keltische taal die gesproken wordt in Ierland.

Onderscheidingen

Als erkenning voor zijn werk heeft de Europese Unie de onderscheidingen ontvangen:

  • 2012 Nobelprijs voor de Vrede [49][50]
    "Voor de bijdrage van meer dan zes decennia aan de bevordering van vrede en verzoening, democratie en mensenrechten in Europa".

Bron: "Europese Unie", Wikipedia, Wikimedia Foundation, (2023, March 28th), https://nl.wikipedia.org/wiki/Europese_Unie.

Geniet u van Wikiz?

Geniet u van Wikiz?

Download dan nu onze GRATIS uitbreiding!

Externe links
Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina European Union op Wikimedia Commons.

The content of this page is based on the Wikipedia article written by contributors..
The text is available under the Creative Commons Attribution-ShareAlike Licence & the media files are available under their respective licenses; additional terms may apply.
By using this site, you agree to the Terms of Use & Privacy Policy.
Wikipedia® is a registered trademark of the Wikimedia Foundation, Inc., a non-profit organization & is not affiliated to WikiZ.com.