Gitaar

Een van de voorgangers van de moderne gitaar was de kithara (gitara), een instrument dat gebruikt werd bij de oude Grieken. Hoe dat instrument later in Spanje bekend is geworden, is niet duidelijk. Mogelijk is een luit uit Mesopotamië naar dit land gebracht door de Moren, of een Romeinse citer, waar men dan een hals zou op hebben aangebracht. Het was nog geen gitaar zoals we ze nu kennen, maar ze had er al wel zeer veel van weg. Het succes van zowel de Spaanse Vihuela da mano, zeskorig (zes dubbele snaren), als de Italiaanse renaissancegitaar, vierkorig (vier dubbele snaren), heeft bijgedragen tot de ontwikkeling van de guitarra española. Deze rijkelijk versierde en met vijf dubbele snaren bespannen barokgitaar in Spanje is ontstaan rond het einde van de zestiende eeuw.

Rond 1780 werd er nog een zesde paar snaren toegevoegd aan de guitarra española. De meeste zeskorige gitaren in Spanje werden gebouwd in Cádiz. Bijna gelijktijdig werden de zes koren ontdubbeld, eerst in Frankrijk en Italië, Spanje volgde pas veel later. Ook de snaarspanning werd verhoogd. Dit werd dan de zessnarige “romantische gitaar” genoemd, met haar typische snorvormige kam.

In de negentiende eeuw werden er mechanische stemschroeven aan toegevoegd. Rond 1884 bouwde Antonio de Torres Jurado de eerste gitaar die qua vorm en bouwprincipes maar weinig meer verschilde van de 'klassieke gitaar' zoals wij die vandaag kennen.

Niet alleen in Spanje maar ook in de meeste andere West-Europese landen werd dit instrument bespeeld in aristocratische kringen, waar het overigens meer gewaardeerd werd dan in Spanje zelf. Gitaristen zoals Robert de Visée en Francesco Corbetta waren vast verbonden aan het hof van Lodewijk XIV. Hun muziekbundels werden opgedragen aan de koning die, evenals zijn dochters, ook zelf een fervent gitaarspeler was.

In de 18e eeuw waren Wenen en Parijs de belangrijkste gitaarcentra waar gitaarvirtuozen zoals Mauro Giuliani en Fernando Sor actief waren.

De hedendaagse gitaartechnieken zijn volledig gebaseerd op het werk van gitaristen zoals Francisco Tárrega en Emilio Pujol.

In de twintigste eeuw hebben in Spanje de (klassiek geschoolde) gitaristen Andrés Segovia en Narciso Yepes – gevolgd door Alexandre Lagoya en Ida Presti in Parijs en Julian Bream en John Williams in Engeland – voor de grote doorbraak gezorgd. Ook het Concierto de Aranjuez van de componist Joaquín Rodrigo is bij een groot publiek bekend.

Ontdek meer Geschiedenis per onderwerp

Kithara

Kithara

De kithara was een snaarinstrument uit de Griekse oudheid. De benamingen van de hedendaagse muziekinstrumenten gitaar en citer zijn afgeleid van kithara.

Luit

Luit

De luit is een meestal dubbelkorig snaarinstrument met 4 tot 13 snaren dat met de vingers wordt bespeeld. Net als de moderne gitaar eindigen de snaren op het bovenblad, en niet zoals bij de meeste snaarinstrumenten op de klankkast.

Citer

Citer

Een citer, zither of zitherachtige is een snaarinstrument dat voornamelijk bestaat uit een klankbodem die bespannen is met een of meer snaren. In de indeling volgens Hornbostel–Sachs behoren tot deze instrumentengroep onder andere de Japanse koto, de piano en het hakkebord. Het instrument moet niet verward worden met de Indiase sitar.

Dubbelkorig snaarinstrument

Dubbelkorig snaarinstrument

Een dubbelkorig snaarinstrument is een snaarinstrument waarvan de snaren dubbel uitgevoerd zijn. Dat wil zeggen, dat er naast elke snaar een snaar met een gelijke lengte, dikte en spanning is geplaatst. Die twee snaren worden bespeeld als één snaar. In plaats van twee snaren met een gelijke toonhoogte, kan er ook een octaaf verschil tussen zitten, dan is één of meer van de factoren lengte, dikte of spanning anders. Door de dubbele snaren ontstaat een gewenste zweving.

Italië

Italië

Italië, officieel de Republiek Italië, is een land in Zuid-Europa. Het noorden van Italië grenst aan Frankrijk, Zwitserland, Oostenrijk en Slovenië. De rest van het land wordt omringd door de Tyrreense, de Middellandse, de Ionische en Adriatische Zee. De eilanden Sicilië, Sardinië en Elba en een aantal kleinere eilanden behoren ook tot Italië.

Barokmuziek

Barokmuziek

Barokmuziek is een vorm van westerse klassieke muziek gecomponeerd in de periode van de barok, die in de muziek loopt van ca. 1600 tot ca. 1750. De barok wordt globaal gemarkeerd door de laat-16e-eeuwse revolte tegen polyfonie, die aanleiding gaf tot de opkomst van de opera, en het sterfjaar van Johann Sebastian Bach.

16e eeuw

16e eeuw

De 16e eeuw is de 16e periode van 100 jaar, bestaande uit de jaren 1501 tot en met 1600. De 16e eeuw behoort tot het 2e millennium.

Cádiz (stad)

Cádiz (stad)

Cádiz is een havenstad in Zuidwest-Spanje. Cádiz is gelegen in Andalusië, aan de Golf van Cádiz en telt zo'n 116.000 inwoners (2019). Het is een van de Andalusische havensteden die niet aan de Middellandse Zee liggen, noordwestelijk van de Zuilen van Hercules. De goed beschutte haven is een in- en uitvoerhaven en fungeert als vissers- en passagiershaven, met onder meer een veerdienst op de Canarische Eilanden. De industrie omvat scheepsbouw en -reparatie maar ook machine- en vliegtuigindustrie. Er is een militair vliegveld. Cádiz ligt op de punt van een smalle landtong en wordt aan drie zijden door water omgeven; een 1400 meter lange verkeersbrug verbindt de stad via de kortste weg met de vastelandzijde. Ook is er een verbinding met San Fernando in het zuiden. De belangrijkste gebouwen zijn de neoclassicistische kathedraal en de Filippo-Nerikerk met werken van Murillo.

Antonio de Torres

Antonio de Torres

Antonio de Torres Jurado was een Spaanse gitaarbouwer. Hij staat bekend als de vader van de moderne klassieke gitaar, en wordt door gitaristen ook wel Torres genoemd. Een instrument van De Torres wordt beschouwd als de Stradivarius onder de gitaren.

Aristocratie

Aristocratie

Aristocratie is een regeringsvorm waarbij de heerschappij in handen is van de aanzienlijksten in de samenleving, de zogenaamde "aristocraten". Doorgaans geldt binnen een aristocratie dat het lidmaatschap erfelijk is. De Griekse oorsprong van het woord suggereert de betekenis: geregeerd door de besten.

Francesco Corbetta (componist)

Francesco Corbetta (componist)

Francesco Corbetta was een Italiaans gitarist, leraar en componist. Het werkte aan het koninklijk hof van Lodewijk XIV in Parijs en vertrok daarna naar Londen. Hij wordt beschouwd als een van de grootste virtuozen van de barokgitaar.

Lodewijk XIV van Frankrijk

Lodewijk XIV van Frankrijk

Lodewijk XIV van Frankrijk, bekend als Lodewijk de Grote en de Zonnekoning, was een telg uit het koninklijke huis Bourbon. Hij was van 1643 tot aan zijn dood in 1715 koning van Frankrijk en Navarra, 72 jaar, een regeringstermijn die nog door geen enkele vorst of staatshoofd in de geschiedenis van de mensheid is overtroffen.

• Klassieke gitaar of Spaanse gitaar. Een gitaar met nylon snaren (vroeger darmsnaren) en de bassnaren met metaalomsponnen zijdevezels.
• Flamencogitaar is iets lichter gebouwd dan de klassieke gitaar, heeft een wat kleinere klankkast, die bovendien ongeveer 1,5 cm minder diep is. Daarbij heeft de flamencogitaar een dunner bovenblad waardoor ze een harder en wat scherper geluid heeft, maar korter doorklinkt. Bovendien worden vaak high tension snaren gebruikt; hierdoor krijgt de klank een feller geluid vergeleken met het geluid dat ontstaat wanneer men low tension snaren gebruikt. Deze laatste worden gewoonlijk op klassieke gitaren gelegd en laten het instrument zo voller klinken. De flamencogitaar wordt vrijwel uitsluitend in flamencomuziek gebruikt. Bekende bouwers van flamencogitaren zijn Conde Hermanos en Ramirez.
• Maccaferrigitaar of 'selmergitaar'. Een akoestische gitaar met stalen snaren die voornamelijk in de zigeunermuziek gebruikt wordt, daarom ook bekend als de zigeunerjazzgitaar. Herkenbaar aan een klein ovaal ("petite bouche") of groter D-vormig klankgat, grande bouche genaamd. Bij de zigeunerjazzgitaren is de brug hoog afgesteld wat ervoor zorgt dat de snaren op een ruime afstand van de toets zitten, wat opmerkelijk is voor deze veelal uptempo muziekstijl. Deze gitaar is vooral bekend geworden door de zigeunergitarist Django Reinhardt.
• Steelgitaar, een snaarinstrument dat horizontaal wordt bespeeld door middel van een speelstaaf en eventueel pedalen.
• Steelstringgitaar of westerngitaar: Een gitaar met stalen snaren, smalle hals en grote klankkast. Om de extra spanning van de stalen snaren aan te kunnen, loopt er doorgaans een stalen pen door de hals van de gitaar. Deze pen kan worden gesteld door hem korter of langer te draaien. Hierdoor beweegt de hals een beetje van de snaren af of juist naar de snaren toe. Op deze manier kan men met de pen het kromtrekken van de hals corrigeren. De stalen snaren produceren een hardere, heldere toon. Deze gitaar is onmisbaar in folk- en bluesmuziek en wordt ook wel aangeduid met western-gitaar of flattop-gitaar. Een variant van dit type gitaar is de Weissenborn, een steelstringgitaar die op de schoot wordt neergelegd om te bespelen.
• Resonatorgitaar: Een gitaar met stalen snaren, smalle hals en een klankkast van hout/staal/messing of aluminium. Met een grote metalen conus onder de brug. Dit type is vooral bekend onder de naam 'Dobro', merknaam van de broers Dopyera. De hals kan rond (roundneck) of blokvormig (squareneck) zijn, deze laatste variant is voornamelijk voor slide-gitaarspel waarbij men een metalen staaf (de slide) over de snaren schuift. De metalen klankkast produceert een harde, felle toon. Dit harde komt doordat de metalen conus als een akoestisch aangedreven luidspreker werkt. Er bestaan ook gitaren met 3 conussen die aan verlengde overdrachtsbruggen zitten. Deze gitaren worden three-plates of three-cones genoemd. Deze gitaren worden vooral in country- en bluesmuziek gebruikt.
• Archtopgitaar: Dit is een variant op de steelstringgitaar. Waar de andere gitaren een vlak bovenblad hebben, heeft de archtop een gewelfd bovenblad; het ontwerp lijkt geïnspireerd door de viool. Deze variatie werd ontworpen nadat Gibson een type mandoline had ontwikkeld in eenzelfde stijl. Beide instrumenten werden onmiddellijk geadopteerd door jazz- en country-muzikanten, maar vielen niet in de smaak binnen de rock-'n-roll omdat het ontwerp niet veel elektrische versterking toelaat vanwege de gevoeligheid voor audiofeedback. Dit probleem werd door Gibson grotendeels opgelost door het aanbrengen van een houten balk in de klankkast onder de pickup elementen.
• 7-snarige gitaar: Deze gitaar komt veel voor in de Russische cultuur. Zij duikt het eerst op in 1776 in een beschrijving van de Mexicaan Antonio Vergas, maar is waarschijnlijk nog ouder. Vanaf het begin van de 19e eeuw werd deze gitaar populair in Rusland waar Andrei Sychra hem introduceerde en er veel methoden en composities voor schreef. In de jaren tachtig had deze gitaar in Rusland zijn hoogtepunt bereikt door onder anderen de gitaarvirtuoos Sergei Orekhov. Tegenwoordig wordt zij in Rusland nog weinig bespeeld. Naast de Russische cultuur kwam de gitaar in de jaren vijftig in de handen van jazzgitaristen als Bucky Pizzarelli en George van Eps. In de jaren negentig begon de gitaarvirtuoos Steve Vai deze gitaar te bespelen. Over het algemeen wordt de 7-snarige gitaar gebruikt om de extra bassnaar toe te voegen aan de 6-snarige hals, dus bij de 'normale' stemming komt er een B-snaar bij. De 7-snarige gitaar wordt ook veel gebruikt in moderne metalbands, een van de eersten die hier mee begon is de band KoЯn. De band Meshuggah speelde overigens voor KoЯn al op 7-snarige gitaren, en zijn inmiddels overgestapt op 8-snarige gitaren om hun kenmerkende polymetrische passages kracht bij te zetten.
  Er bestaat ook een 7-snarige gitaar die gebruikmaakt van een dubbele G snaar. De extra G-snaar, die enkele millimeters naast de normale G-snaar ligt, is een octaaf hoger gestemd. Hierdoor klinkt de gitaar een beetje als een 12-snarige gitaar. Roger McGuinn (ex The Byrds) heeft dit idee bedacht en samen met gitaarfabrikant Martin op de markt gebracht in een naar hem vernoemd signatuur-model.

Bereik van de "Decacorde" - 10-snarige gitaar

• 10-snarige gitaar "decacorde". Gitaarvariant met tien snaren, in 1826 door Ferdinando Carulli met Franse gitaarbouwer Pierre René Lacote gepatenteerd. Vijf van de tien snaren waren bestemd om op gebruikelijke wijze met de linkerhand te bespelen, de overige vijf waren 'open' te bespelen bassnaren. Carulli schreef de "Méthode pour le Décacorde" om de gitaar te leren bespelen. Het instrument sloeg nooit echt aan.

In 1964 was er de 'première' van de tiensnarige gitaar door Narciso Yepes met het "Concierto de Aranjuez". Yepes vond de gitaar uit met de (flamenco)gitaarbouwer José Ramírez III. Onvrede over de geluidbalans van de zessnarige gitaar bij bepaalde natuurlijke harmonieën was reden de gitaar te ontwerpen. Ook kunnen oorspronkelijk barokke muziekstukken voor de luit uitgevoerd worden zonder transpositie van basnoten. De extra snaren, C, A#, G#, F# gestemd, en net als bij Carulli open gespeeld, dienden feitelijk als resonatoren. Yepes gebruikte zijn tiensnarige gitaar jarenlang tijdens zijn vele optredens over de hele wereld. Ook andere, meest Spaans klassieke gitaristen als Andrés Segovia gebruik(t)en de gitaar.

• 12-snarige gitaar: steelstringgitaar met 6 dubbele stalen snaren. Deze wordt voornamelijk gebruikt in folk en rock-'n-roll. De snaren zijn ofwel paarsgewijs hetzelfde gestemd (de twee hoogstklinkende) of een octaaf verschillend (de rest).
• Elektrische gitaar: Bij elektrische gitaren wordt er een elektrisch signaal opgewekt door middel van elektromagnetische inductie. Een elektrisch gitaarelement bestaat meestal uit één of meer vaste permanente magneten, en een vast opgestelde spoel. De metalen snaren hebben een hoge magnetische permeabiliteit: er lopen meer magnetische veldlijnen door het metaal dan door de omgevende lucht. Als de snaar trilt worden de veldlijnen dus verplaatst, wat in de spoelen van de elementen een elektrisch signaal genereert. De amplitude van dit signaal wordt dan door een versterker vergroot, waarbij diverse filters en effecten het geluid kunnen beïnvloeden. Er bestaan elektrische gitaren met klankkast, maar het merendeel heeft een solid body. Deze gitaar wordt veel gebruikt in de blues en de rock-'n-roll, en daarnaast in genres als metal, ska, punk, rock en hardrock, noem het pop. Rickenbacker nam de eerste elektrische gitaar ("friyng pan" met "horseshoe" pickup) in productie, deze was ontworpen door George Beauchamp. Andere fabrikanten haakten daar met eigen ontwerpen op in. Zo kwam Gibson in 1935 met de bar of rail pickup, gebruikt door de jazzmuzikant Charlie Christian. Tot dan toe was de gitaar vooral een ritme-instrument voor begeleiding, Christian speelde in de band van Benny Goodman en was de eerste die de gitaar gebruikte als solo instrument, wat zorgde voor een enorme populariteit. Op basis daarvan ontstond in de jaren 1950 de moderne solidbody elektrische gitaar welke vrijwel tegelijkertijd door Fender (Broadcaster met enkelspoel of singlecoil element) en Gibson (Les Paul met dubbelspoel of humbucker element) op de markt werden gebracht. Intussen bestaan hiervan meerdere varianten.
• Elektrische basgitaar: Een instrument dat erg lijkt op de elektrische gitaar. Verschillen zijn de toonhoogtes die het instrument voortbrengt en het aantal snaren. De basgitaar brengt lagere toonhoogtes voort en bestaat doorgaans uit 4 snaren; soms echter uit 5 of 6 tot uitzonderlijk 8 en zelfs meer. De stemming van laag naar hoog is E-A-D-G. Bij 5-snarige basgitaren is er een B toegevoegd die onder de E zit qua toonhoogte. In klassieke jazz, folk en country wordt meestal een contrabas gebruikt. Een basgitaar vervult een andere rol dan de 'normale' gitaar en dient daarom over het algemeen ook op een andere manier, met een andere muzikale mindset, bespeeld te worden.
• Akoestische basgitaar: instrument, sterk gelijkend op normale akoestische gitaar. Verschillen zijn: toonhoogte van akoestische basgitaar is minstens één octaaf lager lager dan van gewone gitaar; meestal zijn er slechts 4 snaren (open gespeeld E'-A'-D'-G'; vergelijk elektrische basgitaar); de klankkast is dieper, langer en breder dan de klassieke of zelfs CW-gitaar. Bovendien is het geluid, zeker wanneer onversterkt wordt gespeeld, wat zwak. Soms ziet men fretloze uitvoeringen.
• Geprepareerde gitaar: de geprepareerde gitaar (prepared guitar) is een gitaar waarvan het timbre veranderd wordt door diverse voorwerpen op of tussen de snaren van het instrument te plaatsen.
• Baritongitaar: Een gitaar met een wat langere hals, waarvan de klank tussen een normale en een basgitaar ligt. Muzikaal voorbeeld is het nummer Guitar King van de Nederlandse band Hank the Knife & the Jets.

Elektrische gitaar met drievoudige hals.

Er kan onderscheid worden gemaakt tussen akoestische en elektrische gitaren. Daarnaast zijn er ook hybriden en meer apartere varianten zoals een gitaar met twee of zelfs drie halzen of de combinatie basgitaar en gitaar.

Hybriden

• Harpgitaar, een gitaar met een aantal toegevoegde vrije harpsnaren.
• Gitaarbanjo, een instrument dat zich weliswaar laat bespelen als een gitaar maar in feite een banjo is.
• Thumbpianogitaar: heeft een beetje het uiterlijk van een elektrische gitaar, maar is in feite een kleine draagbare elektrische synthesizerpiano of midi-keyboard met steunhals.

Ontdek meer Typen gitaar per onderwerp

Klassieke gitaar

Klassieke gitaar

De klassieke of Spaanse gitaar is de gitaar die aan de oorsprong stond van alle andere versies van de Spaanse gitaar zoals de flamencogitaar, de archtopgitaar en de steelstringgitaar.

Nylon

Nylon

Nylon is de triviale naam voor een groep synthetische polymeren, die tot de groep van polyamiden behoren. Op de productie van seriële polymeren werd op 2 januari 1935 patent aangevraagd door Wallace Carothers van het chemische bedrijf DuPont. De belangrijkste nylonsoort wordt sinds 1938 verkocht. Nylon kent vele toepassingen: van panty tot kunstgewricht en van muurplug tot klimtouw. Nylon was de eerste commercieel succesvolle synthetische vezel.

Flamencogitaar

Flamencogitaar

Een flamencogitaar is afgeleid van de Spaanse gitaar. Ze wijkt niet sterk af maar heeft een iets kleinere en een wat minder diepe klankkast dan de klassieke gitaar. Dankzij deze bouwwijze kan een flamencogitaar de dynamische kracht en felheid van de flamenco overbrengen.

Klankkast

Klankkast

Een klankkast is een onderdeel van een muziekinstrument waarmee het geluid dat het instrument maakt wordt versterkt. Klankkasten worden meestal toegepast bij snaarinstrumenten, omdat een trillende snaar, in tegenstelling tot een trillende luchtkolom of een trillend membraan, uit zichzelf weinig geluid maakt. Dit gebeurt bij zowel tokkelinstrumenten, zoals de gitaar of citer, als bij strijkinstrumenten, zoals de viool.

Flamenco

Flamenco

Flamenco is een muziekgenre en een bijbehorende dans afkomstig uit de zuidelijke provincies van Spanje. Kenmerkend voor deze muziekvorm zijn de soms Arabisch aandoende klanken, de uitbundige muzikale versieringen rondom het thema en het sterke ritme binnen een twaalftelssysteem.

Conde Hermanos

Conde Hermanos

De Conde Hermanos zijn Spaanse bouwers van klassieke- en flamencogitaren.

Mario Maccaferri

Mario Maccaferri

Mario Maccaferri was een Italiaans gitaarbouwer. Hij is vooral bekend gebleven als de ontwerper van de gitaren die door Selmer werden gemaakt van 1932 tot 1952. Zijn jazzgitaren werden erg populair doordat Django Reinhardt erop speelde.

Gipsyjazz

Gipsyjazz

Gipsyjazz, hot club de France, jazz manouche, swing manouche en zigeunerjazz zijn eigenlijk allemaal namen voor dezelfde muziekstijl die is ontstaan in de jaren dertig van de 20e eeuw, onder invloed van zigeunermuziek.

Klankgat

Klankgat

Een klankgat is een gat in de klankkast van een akoestisch snaarinstrument.

Toets (strijk- en tokkelinstrument)

Toets (strijk- en tokkelinstrument)

De toets van een strijkinstrument of een tokkelinstrument is het gedeelte waarop door de vinger te plaatsen de toonhoogte kan worden bepaald.

Django Reinhardt

Django Reinhardt

Jean Baptiste (Django) Reinhardt was een Belgische manouche ofwel Sinti-gitarist. Zijn voorliefde ging uit naar jazz. Hij ontwikkelde een heel eigen stijl die bekendstaat als jazz manouche of gipsyjazz en hij wordt nu beschouwd als een van de grootste musici uit de Belgische jazzgeschiedenis.

Steelgitaar

Steelgitaar

Een steelgitaar is een snaarinstrument dat meestal horizontaal wordt bespeeld. Joseph Kekuku ontwikkelde rond 1900 het instrument, dat naar Hawaï, het eiland van oorsprong, vaak hawaïgitaar genoemd wordt.

Gitaren hebben over het algemeen zes snaren, waarbij de dikste snaar (lage E) de laagste toon vertegenwoordigt en de dunste snaar (hoge E) de hoogste. De hals van een gitaar is opgedeeld in een aantal kleine vlakken (frets) om de toon nauwkeuriger te helpen bepalen.

De meest gangbare stemming is (van laag naar hoog) E-A-D-G-B-E (Een Aap Die Geen Bananen Eet) of E-B-G-D-A-E (Een Beer Geeft De Aap Eten). Deze stemming biedt een goed compromis tussen speelgemak voor veel akkoorden en de mogelijkheid om met minimale beweging in de toetshand een toonladder te spelen. Andere stemmingen zijn onder andere E-A-d-f#-b-e (dit zijn dezelfde intervallen als op een luit), D-G-d-g-b-d en G-B-D-G-B-D (zg. "open G") en D-A-D-F#-A-D (zg. "open D"), worden veel gebruikt voor blues en bottleneck of slide-gitaar, D-A-d-g-b-e (zg. "dropped D/drop D", veel gebruikt door metalbands en in rock vanwege het makkelijk kunnen spelen van powerchords) of D-A-d-g-a-d (wordt vaak gebruikt bij folk). Deze zogenaamde alternatieve stemmingen worden, zoals hierboven ook al aangegeven, meestal gebruikt voor specifieke muziekstijlen, zoals de slack-keygitaar in Hawaï.^[1]

Een gitaar kan op gehoor worden gestemd of met behulp van een Stemapparaat.

Ontdek meer Stemming per onderwerp

Fret (muziek)

Fret (muziek)

Een fret is een mechanisme om snaren tijdens het bespelen van een snaarinstrument zodanig in te korten dat de snaar vrij kan trillen tussen twee vaste, precies gedefinieerde punten. Door het (ver-)plaatsen van de vinger net achter een specifieke fret of fret met een barre te plaatsen kan de muzikant bij de aanslag van de snaar de toonhoogte bepalen. De plaats van de fret op het instrument wordt bepaald door de mensuur, de volgorde en de toonhoogte van elke noot.

Stemming (muziek)

Stemming (muziek)

Stemming is de manier waarop de frequentie van tonen in de muziek gekozen wordt. Daarbij wordt enerzijds de toonhoogte van een van de tonen vastgelegd en anderzijds de toonafstanden tussen die toon en de overige gebruikte tonen. Het is dit laatste dat veel problemen en hoofdbrekens heeft gekost en nog kost. Sommige stemmingen worden met temperatuur aangeduid, om aan te geven dat het getempereerde stemmingen zijn.

Akkoord (muziek)

Akkoord (muziek)

Een akkoord is de samenklank van drie of meer tonen die zodanig samenklinken dat zij voor het muzikale oor samensmelten tot een gestalte. Let wel: een samenklank van twee tonen heet een tweeklank en wordt niet tot de akkoorden gerekend en veelal aangeduid met het overeenkomstige interval. In de lichte muziek is het gebruikelijk om akkoorden voor te stellen met akkoordsymbolen.

Toonladder

Toonladder

Een toonladder is een opeenvolging van in toonhoogte stijgende of dalende tonen, meestal bestaande uit de diatonische tonen van een octaaf. Een toonladder vormt het basismateriaal van een muziekstuk. Sommige toonladders, bijvoorbeeld de melodische mineurladder, bestaan stijgend uit iets andere tonen dan dalend.

Interval (muziek)

Interval (muziek)

In de muziek is een interval de muzikale afstand tussen twee tonen. Men onderscheidt harmonische intervallen waarvan de tonen gelijktijdig klinken en melodische intervallen waarvan de tonen na elkaar klinken.

Luit

Luit

De luit is een meestal dubbelkorig snaarinstrument met 4 tot 13 snaren dat met de vingers wordt bespeeld. Net als de moderne gitaar eindigen de snaren op het bovenblad, en niet zoals bij de meeste snaarinstrumenten op de klankkast.

Heavy metal

Heavy metal

Heavy metal of metal is een muziekstroming die begin jaren zeventig van de 20e eeuw is ontstaan en voortkwam uit de hardrockmuziek. De populariteit van heavy metal taande aan het eind van de jaren zeventig tijdens de discojaren, maar in de jaren tachtig werd de stijl succesvoller dan tevoren. Het wordt gekenmerkt door agressieve ritmes, zwaar versterkte elektrische gitaren en duistere tonen. Black Sabbath wordt vaak als eerste heavymetalband aangewezen, hoewel Deep Purple feitelijk een jaar eerder al actief was. Die laatste was echter in de beginjaren eerder te classificeren onder de noemer hardrock. Andere bekende heavymetalbands zijn Venom, Iron Maiden, Saxon, Accept, Motörhead, Metallica en Judas Priest. Uit heavy metal kwamen uiteindelijk andere subgenres voort, zoals thrashmetal, deathmetal, powermetal, gothic metal, doommetal, sludgemetal, black metal en vele andere. Een fan van het metalgenre wordt soms een metalhead genoemd, soms ook headbanger.

Powerakkoord

Powerakkoord

Een powerakkoord is, anders dan de naam doet vermoeden, geen akkoord, maar een (harmonisch) interval. Powerakkoorden zijn gemakkelijk te spelen en in bijna elk akkoordenschema toe te passen.

D-A-d-g-a-d

D-A-d-g-a-d

D-A-d-g-a-d is een alternatieve gitaarstemming waarbij de gebruikelijke E-A-d-g-b-e-stemming is veranderd, door de eerste, tweede en zesde snaar een hele toon te verlagen.

Folk

Folk

Folk is een muziekstijl gebaseerd op de oorspronkelijk van generatie op generatie overgedragen volkseigen of regionale volksmuziek, bestaande uit dansmuziek en verhalende liederen voor elke gemoedstoestand en gelegenheid, zoals liefde, blijdschap, verdriet, bruiloft, werk, overspel, ziekte, dood. Het kent daardoor zeer veel uiteenlopende gezichten, al worden in het Westen meestal de Noord-Amerikaanse en Engelse variant bedoeld.

Scordatura

Scordatura

Wijziging van de normale snaarstemming bij een snaarinstrument wordt scordatura genoemd.

Stemapparaat

Stemapparaat

Een stemapparaat of tuner is een elektronisch hulpmiddel, bedoeld om het stemmen van muziekinstrumenten te vergemakkelijken.

Er zijn verschillende accessoires op de markt voor gitaristen, zowel voor de klassieke gitarist als de elektrische gitarist. Deze accessoires dienen soms om een andere speeltechniek te kunnen toepassen zoals een plectrum, of om een andere klank of andere effecten uit het gitaarspel te krijgen zoals bij de slide, E-bow of effectpedalen. Om hoger op de hals open akkoorden te kunnen gebruiken plaatst men een capo op de juiste positie.

Plectrumkeuze

Het plectrum bestaat in meerdere diktes, vormen, materialen en kleuren. Men kiest het soort plectrum om de klank of het gevoel. Zo zorgt een dik of hard plectrum (2 mm, 3 mm dik, eventueel van plexiglas of metaal) voor meer mid en laag in de klank en wat meer volume. Een dunner plectrum (vaak gemaakt van nylon) stimuleert juist het hoog wat meer, evenals de attack. Dikke plectrums worden meer op elektrische gitaren gebruikt en dunnere, vanwege de heldere klank, op akoestische. Een dikker plectrum vraagt vanwege de geringe buigzaamheid om een kleine aanpassing in de slagtechniek. De veerkracht moet dan meer uit de vingers komen. De mate van knijpkracht van de duim en wijsvinger moet daarom preciezer worden gedoseerd.

Andere plectrums

Een duimplectrum is een plectrum dat om de duim geklemd wordt. Deze houdt de andere vingers vrij voor fingerpicking. Ook bestaan er vingerplectra die om de vingertoppen geklemd kunnen worden. Deze worden echter vooral op banjo, lapsteel en pedalsteel gebruikt. Het spelen met deze duim-en-vinger-plectra wordt ook wel chicken-picking genoemd.

Ontdek meer Accessoires per onderwerp

Plectrum

Plectrum

Een plectrum is een plat stukje plastic, been of ander materiaal dat tussen duim en wijsvinger wordt gehouden en waarmee de snaren van een tokkelinstrument zoals een banjo, mandoline of gitaar kunnen worden aangeslagen. De tiende-eeuwse Byzantijnse encyclopedie Suda stelt dat het plectrum in de 6e eeuw v.Chr. is uitgevonden door de Griekse lierdichteres Sappho.

Slide (gitaar-accessoire)

Slide (gitaar-accessoire)

Een slide, ook wel bottleneck (flessenhals) genoemd, is een buisje van glas of metaal dat wordt gebruikt om slidegitaar te spelen, of een massief stripje van metaal dat wordt gebruikt bij het bespelen van een pedalsteelgitaar. Een slide is te gebruiken op zowel elektrische als akoestische gitaren.

E-bow

E-bow

Een E-bow is een klein apparaatje dat strijkgeluiden produceert als het boven gitaarsnaren wordt gehouden. Het genereert een magnetisch veld dat de snaren aan het trillen brengt. De E-bow is in 1969 uitgevonden door Greg Heet en wordt geproduceerd door het bedrijf Heet Sound.

Effectpedaal

Effectpedaal

Een effectpedaal, in gitaristenjargon ook wel 'trapbak' of 'trapdoos' genoemd, is een elektronisch apparaat dat veelal door gitaristen gebruikt wordt. Het dient om het geluid te vervormen of manipuleren en op die manier allerlei effecten te produceren. Door deze apparaten in pedaalvorm te hebben kunnen ze met de voet bediend worden terwijl de gitarist/bassist de handen vrij heeft om door te spelen.

Capodastro

Capodastro

Een capodastro, capodastre (Fr) of kortweg capo is een klem die gebruikt wordt om bij snaarinstrumenten met fretten alle snaren een aantal halve tonen hoger te laten klinken. Afhankelijk van de constructie van de capo en het instrument kan dat tot een kwint hoger betekenen. Dit heeft als groot voordeel dat de vingerzetting ongewijzigd blijft als er een voor het instrument onhandige toonsoort nodig is.

Nylon

Nylon

Nylon is de triviale naam voor een groep synthetische polymeren, die tot de groep van polyamiden behoren. Op de productie van seriële polymeren werd op 2 januari 1935 patent aangevraagd door Wallace Carothers van het chemische bedrijf DuPont. De belangrijkste nylonsoort wordt sinds 1938 verkocht. Nylon kent vele toepassingen: van panty tot kunstgewricht en van muurplug tot klimtouw. Nylon was de eerste commercieel succesvolle synthetische vezel.

Aanzet (muziek)

Aanzet (muziek)

De aanzet van een toon is in de muziek de wijze waarop een hoorbaar geluid begint. De aanzet is karakteristiek voor elk muziekinstrument. Als van het opgenomen geluid van een instrument de aanzet afgeknipt wordt, is uit het resterende geluid bijna niet meer op te maken welk instrument het betreft. Door de sterkte en scherpte van de aanzet te variëren kan er muzikale articulatie of dictie plaatsvinden.

De gitaar kan op veel manieren bespeeld worden:

• Tokkelen
• Glissando, waarbij een snaar wordt aangeslagen terwijl de toonhoogte wordt veranderd. Het resultaat is een vloeiende overgang van een bepaalde noot naar een hogere of lagere noot op dezelfde snaar.
• Vibrato, het laten vibreren van een trillende snaar. Vooral bij de elektrische gitaar is deze techniek goed hoorbaar en dus erg geschikt.
• Two-hand tapping, een techniek waarbij met beide handen hammer-ons en pull-offs worden afgewisseld om zo op hoge snelheid arpeggio's en melodieën te spelen.
• Tremolo picking of tremoleren, een techniek waarbij niet eenmaal over de snaren wordt gestreken, maar daarna ook weer in de tegen gestelde richting omhoog wordt gehaald. Met deze techniek kunnen noten heel snel gespeeld worden.
• Sweep picking, een techniek waarbij het plectrum in een rustige beweging over verschillende naast elkaar gelegen snaren wordt bewogen en in een synchroon tempo een gebroken akkoord wordt neergezet. Net als bij two-hand tapping bereikt men hiermee hoge snelheden in het spel.
• Opdrukken of (string) bending
• Bottleneck, waarbij de snaren niet worden ingedrukt maar worden aangeraakt met een metalen of glazen pijpje (bottleneck), dat doorgaans over de pink of ringvinger geschoven wordt. De gitaar wordt in normale houding bespeeld.
• Slide, een metalen staaf met een ronde of 8-vormige doorsnede. De speeltechniek lijkt erg op die van de bottleneck, maar de gitaar wordt liggend bespeeld: de Weissenborngitaar, lapguitar of ook wel een standaard-pedal-steelguitar. De term slide wordt ook gebruikt voor de techniek waarbij de toon of een heel akkoord wordt verhoogd of verlaagd door de vingers naar een andere positie te laten glijden waarbij men de snaren ingedrukt laat. Dit wordt slide up of slide down genoemd.
• Flageolet, een techniek waarbij de vinger op een specifieke plaats op de snaar (het exacte midden, één derde of één vierde van de snaar) moet worden gelegd zonder kracht te zetten. Hierdoor wordt de basistoon eraf gefilterd en blijven enkele harmonischen (boventonen) over. Dit geeft een soort zacht fluitende hoge toon.

Ontdek meer Technieken per onderwerp

Glissando

Glissando

Glissando is de Italiaanse muziekterm voor het glijden van de ene toon naar de andere op muziekinstrumenten die zich daarvoor lenen zoals: viool, trombone, gitaar, zang. Op toetsinstrumenten zoals een piano is een glissando alleen diatonisch op de witte toetsen of pentatonisch op de zwarte toetsen mogelijk, op bijvoorbeeld klarinet wordt het veelal uitgevoerd met gebruik van een combinatie van kleppen- en riettechniek, waardoor het een zeer instrumentspecifieke klank verkrijgt.

Vibrato

Vibrato

Vibrato is een muzikaal effect dat wordt veroorzaakt door het periodiek afwisselen van de hoogte van een toon. De omvang van de variatie in toonhoogte (modulatiediepte) is gewoonlijk ten hoogste een halve toon, maar meestal veel minder. De snelheid waarmee de toon varieert, de modulatiefrequentie, bedraagt doorgaans 1 tot 7 Hz. Als meerdere zangers of instrumentalisten samen spelen of zingen, zorgt een (matig) vibrato voor een beter versmelten van de individuele klanken tot een geheel. Vibrato kan een zangstem en instrumenten warmer doen klinken. Het gebruik van veel of juist geen vibrato is in de loop van de muziekgeschiedenis sterk wisselend.

Two-hand tapping

Two-hand tapping

Two-hand tapping, of ook wel tapping of tappen, is een gitaartechniek waarbij met beide handen op de toets van een gitaar of ander gefret snaarinstrument wordt gespeeld.

Arpeggio

Arpeggio

Een arpeggio of gebroken akkoord is een akkoord waarvan de tonen niet tegelijk maar na elkaar worden gespeeld. Dit is een soort muziekversiering.

Melodie

Melodie

Onder melodie wordt in de muziek een karakteristieke opeenvolging van tonen verstaan, dat wil zeggen van toonhoogten en toonduren, die in combinatie met het ritme een bepaalde muzikale gestalte vormt. Een melodie is een soort muzikale gedachte, met een specifiek karakter en met een duidelijk begin en eind. Beschouwt men, los van het ritme, enkel de intervallen van een melodie dan spreekt men van het 'melos'.In klassieke muziek wordt een melodie doorgaans een thema genoemd. Een compositie bestaat doorgaans uit meerdere thema's met uitwerkingen. Een melodie vormt daarin een min of meer afgeronde, tot een besluit komende reeks na elkaar klinkende en samenhangende tonen. Melodieën worden ook in melodiegroepen gebruikt, of contrapuntisch tegenover elkaar geplaatst. In popmuziek worden meestal twee melodieën gebruikt voor een 'nummer'; de coupletten en het refrein krijgen doorgaans een verschillende melodie of variaties op een enkele melodie. In de jazz wordt een melodie vaak in eerste instantie als startpunt voor improvisatie gebruikt. In niet-westerse muziek wordt doorgaans weinig gebruikgemaakt van harmonie zoals dat in westerse muziek vrijwel steeds het geval is.

Tremolo picking

Tremolo picking

Tremolo picking ook wel tremoleren genoemd, is een speeltechniek voor het bespelen van gitaren, onder meer in de metal-muziek. Vooral Black metal-en alternatieve rockbands gebruiken deze techniek relatief veel.

Sweep picking

Sweep picking

Sweep picking is een gitaarspeltechniek waarbij noten op meerdere opeenvolgende snaren in een enkele beweging na elkaar aangeslagen worden. Het grote verschil met het spelen van een arpeggio is dat bij het aanslaan van een noot de vorige noot niet doorklinkt. Sweep picking vergt een gecontroleerde samenwerking van beide handen om het fretten van de noot en het aanslaan van de snaar synchroon te laten verlopen. Sweep picking wordt door veel gitaristen gebruikt om arpeggio's op zeer hoge snelheden te spelen.

Opdrukken (gitaartechniek)

Opdrukken (gitaartechniek)

Opdrukken is een speeltechniek voor gitaar. Het houdt in dat men met de toetshand de snaar buigt waardoor er meer spanning op de snaar komt te staan, zodat de toon tot wel anderhalve toon omhoog gaat en een “jankend” effect krijgt. Doordat men de snaar omhoog duwt, 'glijdt' de toon als het ware omhoog. Omdat het glijden van de ene naar de andere toon goed te horen is, maakt dit de gitaar als instrument zeer geschikt voor melodieën.

Slide (gitaar-accessoire)

Slide (gitaar-accessoire)

Een slide, ook wel bottleneck (flessenhals) genoemd, is een buisje van glas of metaal dat wordt gebruikt om slidegitaar te spelen, of een massief stripje van metaal dat wordt gebruikt bij het bespelen van een pedalsteelgitaar. Een slide is te gebruiken op zowel elektrische als akoestische gitaren.

Steelgitaar

Steelgitaar

Een steelgitaar is een snaarinstrument dat meestal horizontaal wordt bespeeld. Joseph Kekuku ontwikkelde rond 1900 het instrument, dat naar Hawaï, het eiland van oorsprong, vaak hawaïgitaar genoemd wordt.

Flageolet (speelwijze)

Flageolet (speelwijze)

Een flageolettoon, of kort flageolet, is een meestal op snaarinstrumenten voortgebrachte toon die een van de hogere harmonischen is van de toon van een losse snaar, voornamelijk twee of driemaal zo hoog. Een flageolettoon wordt gevormd als een snaar op de juiste plek licht aangeraakt wordt, waardoor andere harmonischen uit het spectrum (grotendeels) verdwijnen. De naam is afkomstig van een inmiddels in de vergetelheid geraakt houten blaasinstrument flageolet met een klank die enigszins overeenkomt met een flageolettoon op de viool.

Harmonische

Harmonische

Een harmonische is een frequentie die een geheel veelvoud is van de grondfrequentie. De grondfrequentie is de laagste (eigen)frequentie die een systeem van nature vertoont.