Kabinetscrisis

Een kabinetscrisis kan in verschillende vormen voorkomen:

• Het kabinet dreigt af te treden als het parlement een bepaald voorstel niet aanneemt. Het centrale discussiepunt is het toekomstige beleid.
• Er is zodanige kritiek op de regering vanwege (vermeend) wanbeleid, dat de regering onvoldoende vertrouwen van het parlement heeft om door te kunnen regeren. Het centrale discussiepunt is het in het verleden gevoerde beleid.
• Een regeringspartij dreigt zijn steun aan een kabinet in te trekken, waardoor het kabinet onvoldoende vertrouwen van het parlement overhoudt om door te regeren.

Soms ontstaat er een kabinetscrisis zonder dat er een conflict met het parlement is. Een voorbeeld van zo'n kabinetscrisis was in Nederland het aftreden van het kabinet Kok II naar aanleiding van het rapport van het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD) over het bloedbad bij Srebrenica. De leden van dit kabinet aanvaardden met hun ontslag de politieke medeverantwoordelijkheid voor het feit dat de Nederlandse militairen het bloedbad niet hadden kunnen voorkomen.

Een kabinetscrisis begint vaak met een ministerscrisis. Een ministerscrisis is net zoiets als een kabinetscrisis, maar bij een ministerscrisis gaat het om het aftreden van één minister.

Ontdek meer Soorten kabinetscrises per onderwerp

Parlement

Parlement

Een parlement is het hoogst verkozen beraadslagende orgaan van een democratische rechtsstaat, bestaande uit verkozen vertegenwoordigers van het volk, dat een essentiële rol speelt in de totstandkoming van wetgevende akten en in zijn totaliteit of in zijn onderdelen controle uitoefent op de uitvoerende macht. De naam is afgeleid van het Franse parler, wat "praten" betekent; een parlement is een gesprek, een discussie, dus een vergadering waar mensen discussiëren over zaken. Een volksvertegenwoordiging heet alleen parlement in een parlementair systeem, haar tegenhanger in een presidentieel systeem wordt congres genoemd.

Regering

Regering

Een regering is een orgaan van de staatkundige organisatie, belast met de uitvoerende macht voor een bepaald grondgebied. Met andere woorden: de regering heeft de bevoegdheid om de wetgeving tot uitvoering te brengen binnen de grenzen van het grondgebied waarover ze die bevoegdheid heeft.

Regeringspartij

Regeringspartij

Een regeringspartij, ook wel coalitiepartij genoemd in een meerpartijenregering, is een politieke partij die op het moment waarop deze zo genoemd wordt, onderdeel uitmaakt van de regering. In de praktijk betekent dit dat er ministers in deze regering zitten die lid zijn van de betreffende partij, en dat in het parlement deze partij op hoofdlijnen het door de regering gevoerde beleid ondersteunt.

Srebrenica

Srebrenica

Srebrenica is een stad en gemeente in Bosnië en Herzegovina en ligt in de regio Vlasenica.

Ministerscrisis

Ministerscrisis

Een ministerscrisis ontstaat als een minister om politieke of persoonlijke redenen moet aftreden.

Minister

Minister

Een minister is een persoon die deelneemt aan de regering van een land en tevens politiek verantwoordelijk is voor een beleidsterrein van dat land.

Soms kan een kabinet in een kabinetscrisis overeind blijven. Als een kabinetscrisis daadwerkelijk tot de val van een kabinet leidt, bieden de leden van het kabinet hun ontslag aan aan het staatshoofd. Er moeten dan nieuwe verkiezingen voor de Tweede Kamer worden uitgeschreven. Het oude kabinet blijft de lopende zaken afhandelen totdat er een nieuw kabinet is geïnstalleerd. Valt het kabinet echter vlak voor het eind van de ambtsperiode, dan worden er geen nieuwe verkiezingen uitgeschreven, omdat er dan al reguliere verkiezingen zijn voor de Tweede Kamer.

• 1860: Verwerping Spoorwegwet
• 1907: Verworpen Oorlogsbegroting
• 1921: Verwerping Dienstplichtwet
• 1924: Vlootwetcrisis
• 1925: Nacht van Kersten
• 1951: Nieuw-Guineacrisis
• 1955: Huurwetcrisis
• 1958: Einde Rooms-Rood
• 1960: Bouwcrisis
• 1965: Omroepcrisis
• 1966: Nacht van Schmelzer
• 1972: Uittreden DS70
• 1977: Grondpolitiek
• 1982: Financieel-economisch beleid
• 1989: Reiskostenforfait
• 1999: Nacht van Wiegel
• april 2002: Srebrenica-crisis
• oktober 2002: LPF-crisis
• 2005: Paascrisis
• 2006: Ayaan-Crisis
• 2010: Afghanistancrisis
• 2012: Kabinetscrisis over de begroting voor 2013
• 2021: Toeslagenaffaire

Ontdek meer Kabinetscrises in Nederland per onderwerp

Nacht van Kersten

Nacht van Kersten

In de Nederlandse politieke geschiedenis staat de Nacht van Kersten geboekstaafd als de oorzaak van de val van het eerste Kabinet-Colijn.

Kabinetscrisis over de woningbouw

Kabinetscrisis over de woningbouw

De Bouwcrisis was in 1960 een Nederlandse kabinetscrisis.

Nacht van Schmelzer

Nacht van Schmelzer

De Nacht van Schmelzer was de nacht van donderdag 13 op vrijdag 14 oktober 1966 en staat in de Nederlandse politieke geschiedenis bekend als de nacht waardoor na het indienen van de motie-Schmelzer het kabinet-Cals ten val kwam.

Nacht van Wiegel

Nacht van Wiegel

De Nacht van Wiegel was een politieke nacht die plaatsvond van dinsdag 18 op woensdag 19 mei 1999. Aanleiding was een grondwetswijziging ter invoering van een correctief referendum.

Paascrisis

Paascrisis

De Paascrisis was een Nederlandse kabinetscrisis. Op 22 maart 2005 kreeg het voorstel in tweede lezing tot het uit de Grondwet halen van de burgemeestersbenoeming geen tweederdemeerderheid. Een dag later trad minister Thom de Graaf van bestuurlijke vernieuwing af; zowel vanwege de geleden nederlaag, als vanwege gebrek zijn vertrouwen in verwezenlijking van zijn kiesrechthervorming.

Kabinetscrisis over het Uruzganbesluit

Kabinetscrisis over het Uruzganbesluit

De kabinetscrisis over het Uruzganbesluit was een Nederlandse kabinetscrisis in 2010, die in de nacht van 19 op 20 februari tot de val van het kabinet-Balkenende IV leidde. Oorzaak was de besluitvorming over een eventuele verlenging van de Nederlandse militaire missie in de Afghaanse provincie Uruzgan.