Mongolië

Buiten-Mongolië, ook wel Noord-Mongolië genoemd, is de naam die door het Keizerrijk China gegeven werd aan de regio in het noorden van het land en die het grondgebied van het tegenwoordige Mongolië en Toeva omvatte. Binnen-Mongolië ligt er ten zuiden van en vormt een deel van de Volksrepubliek China.

De jebtsundamba koetoektoe, ook wel bogd(o) gegen, is het hoofd van de gelugtraditie binnen het Tibetaans boeddhisme in Mongolië. Meestal wordt de titel afgekort tot Jebtsundamba of Jabzandamba. Bogd gegen laat zich vertalen met schitterende heiligheid.

De Tibetaanse Autonome Regio is een autonome regio in de Volksrepubliek China. De Autonome Regio grenst aan Bhutan, Nepal, India, Myanmar en de rest van de Volksrepubliek China.

De Eerste Wereldoorlog, ook de Grote Oorlog genoemd, was een wereldoorlog die in Europa begon op 28 juli 1914 en tot 11 november 1918 duurde. Elf november bleef bekend als Wapenstilstandsdag.

Chorloogijn Tsjoibalsan was een politicus uit de Volksrepubliek Mongolië. Hij volgde een opleiding aan de Russische school in Ulaanbaatar. In 1919 leidde hij een Mongoolse partizaneneenheid die de Chinese generaal Soe uit Mongolië wist te verdrijven.

Nicolaus Robert Baron von Ungern-Sternberg, bijgenaamd de dolle baron, was een Russisch officier van Baltisch-Duitse afkomst. Zelf noemde hij zich Ungern Von Sternberg.

Kjachta is een stad in de Russische autonome republiek Boerjatië. De stad ligt aan de rivier de Kjachta, vlak bij de grens met Mongolië. De hoofdweg tussen Oelan-Oede en Oelan-Bator gaat door Kjachta.

De Mongoolse Volkspartij is de oudste politieke partij in Mongolië. In het Mongools wordt de partij als MAH afgekort, bij omzetting van het cyrillische naar Latijnse schrift is dit MAN. De partij is opgericht in 1921 en heette tot 2010 Mongoolse Revolutionaire Volkspartij.

Het Rode Leger was de naam voor het leger van Bolsjewistisch Rusland na het uiteenvallen van het Keizerlijk Russisch Leger. In 1946 ging het Rode Leger over in het Sovjetleger.

Het marxisme is een ideologisch-beschrijvende analyse van de maatschappij, en dan vooral de economie, waarbij het marxistische concept van een internationale klassenstrijd, tussen twee tegengestelde maatschappelijke klassen centraal staat. Deze twee klassen zijn, volgens het marxisme, respectievelijk de productiemiddelen bezittende klasse, en de werkende klasse. Volgens de marxistische ideologie moet de klassenstrijd, via het "dialectisch materialisme", uiteindelijk leiden tot een communistische maatschappij, waarbij er een einde komt aan de uitbuiting door het kapitalisme van de werkende klasse.

Een centraal geleide economie houdt in dat alleen de staat recht heeft op het verstrekken van goederen en diensten, waardoor het marktmechanisme komt te vervallen.

Centraal-Azië is de regio van Azië die zich uitstrekt vanaf de Kaspische Zee in het westen tot Centraal-China in het oosten en van het zuiden van Rusland in het noorden tot het noorden van Pakistan in het zuiden. Het wordt soms ook wel aangeduid als Midden-Azië of Binnen-Azië en bevindt zich grofweg in het midden van het supercontinent Eurazië. Hoewel er verschillende definities bestaan over de exacte samenstelling van de regio is er geen enkele definitie die universeel wordt erkend. Ondanks deze onzekerheid bij het afgrenzen, bevat de regio een aantal belangrijke algemene kenmerken. Een hiervan is dat Centraal-Azië van oudsher nauw verbonden is geweest met de nomadische volkeren die er leefden en met de zijderoute. Als resultaat hiervan heeft het gediend als een kruispunt voor de uitwisseling van mensen, goederen en ideeën tussen Europa, West-Azië en Oost-Azië.

Een landklimaat of continentaal klimaat is een klimaat dat wordt gekenmerkt door extreme temperaturen in zowel de zomer als de winter, in tegenstelling tot een zeeklimaat

Een hoogvlakte of hoogland is een gebied met weinig reliëf dat hoger ligt dan 500 meter boven zeeniveau.

De Altaj of het Altajgebergte is een gebergte in Centraal-Azië. Het is gelegen op de plaats waar Rusland, China, Mongolië en Kazachstan bij elkaar komen en beslaat een groot stuk van de Russische autonome republiek Altaj.

De Tavan Bogd is een bergmassief met vijf bergtoppen in de bergketen Altaj. De bergtop Hüjtenpiek, de hoogste van de vijf belangrijkste pieken, is gelegen op de grens van China en Mongolië. De berg heeft een hoogte van 4374 meter boven de zeespiegel en is daarmee het hoogste punt van Mongolië. De op een na hoogste piek van de Tavan Bogd, de Nairamdalpiek, 2,45 km noordelijker gelegen, vormt het drielandenpunt van China, Mongolië en Rusland.

De Gobi of Gobiwoestijn, ook bekend als gēbì shāmò 戈壁沙漠 (Baikalmeer-woestijn) is de grootste woestijn van Azië. Zij ligt in het noorden van de Volksrepubliek China en in het zuiden van Mongolië.

De Noordelijke IJszee is een oceaan ten noorden van de continenten Eurazië en Noord-Amerika waarin het grote ijsveld van de Noordpool (Arctica) ligt. Over de vraag of de Noordelijke IJszee als een volwaardige oceaan mag worden beschouwd bestaat verschil van mening. De Internationale Hydrografische Organisatie erkent de Noordelijke IJszee als de kleinste van de vijf oceanen op Aarde, terwijl er binnen de oceanografie wetenschappers zijn die de Noordelijke IJszee typeren als het Middellandse zeetype van het noordpoolgebied.

De Grote Oceaan of Stille Oceaan is een oceaan die ligt tussen Oost-Azië, Noord- en Zuid-Amerika en Australië. De oceaan grenst in het noorden aan de Noordelijke IJszee en in het zuiden aan de Zuidelijke Oceaan.

Erdenet is een industriestad in Mongolië. Met 82.000 inwoners (2006) is de plaats, na de hoofdstad Ulaanbaatar, de grootste stad van het land. Erdenet ligt ongeveer 410 kilometer ten noordwesten van de hoofdstad in de ajmag Orhon, waarvan het de hoofdstad is.

Hovd, ook wel Khovd of Kobdo genoemd, is de hoofdstad van de provincie Hovd in Mongolië.

In het staatsrecht is een constitutie de grondslag van een staat. Deze is vaak, maar niet altijd, vastgelegd in een grondwet, een document waarin de grondrechten en/of de organisatiestructuur van de staat in een bepaald land beschreven staan.

Perestrojka is de term voor de hervormingspolitiek van Michail Gorbatsjov, die plaatsvond tijdens het twaalfde vijfjarenplan (1985-1990) van de Sovjet-Unie. Gorbatsjov hoopte in 1985 de vastlopende Sovjet-Unie weer op gang te kunnen krijgen door glasnost (openheid) en perestrojka.

De Sovjet-Unie of kortweg SU, voluit de Unie van Socialistische Sovjetrepublieken of afgekort USSR, was een marxistisch-leninistische staat in Eurazië.

Ulaanbaatar, uitgesproken en ook wel geschreven als Oelan-Bator, is de hoofdstad van Mongolië. De stad kreeg zijn huidige naam tijdens de socialistische revolutie en betekent Rode Held. In 2013 woonden er iets meer dan 1,3 miljoen mensen in de hoofdstad, wat neerkomt op 42% van de gehele bevolking van Mongolië.

Landbouw of agricultuur is het geheel van economische activiteiten waarbij de bodem wordt gebruikt voor de productie van planten en dieren, ten behoeve van de menselijke economie. Het kan hierbij gaan om de productie van voedings- en genotsmiddelen, om de productie van veevoeder, van grondstoffen en van siergewassen.

Veeteelt of veehouderij is de tak van landbouw waarbij men dieren houdt voor het verkrijgen van nuttige producten. Hierbij is in het algemeen diervoeder nodig, terwijl als nevenproduct mest optreedt. Hoewel een groot aantal diersoorten om deze redenen kunnen worden gehouden en er grote regionale en mondiale verschillen bestaan, zijn er een aantal hoofdgroepen aan te wijzen.rundveehouderij varkenshouderij pluimveehouderij

Mijnbouw is het systematisch onttrekken van stoffen aan de bodem voor bijzonder gebruik of verwerking, met een speciaal daarvoor ingerichte voorziening of infrastructuur.

Koper is een scheikundig element met symbool Cu en atoomnummer 29. Het is een rood/geel overgangsmetaal dat in ongelegeerde vorm ook als roodkoper bekendstaat.

Textiel is letterlijk "al wat geweven is". Het woord is afgeleid van het Latijnse woord "texere" dat weven betekent. De textielproducten zoals die vroeger in een manufactuur werden geweven, noemt men wel manufacturen.

Onder armoedegrens wordt meestal verstaan: het inkomen dat iemand nodig heeft om te kunnen voorzien in de basisbehoeften . Bij een inkomen gelijk aan de armoedegrens gaat het inkomen geheel op aan noodzakelijke uitgaven. Er is dan geen vrij te besteden inkomen over.

Luchthaven Dzjengis Khan is de internationale luchthaven van Ulaanbaatar, Mongolië. Het is de grootste luchthaven van het land en de enige die internationale lijnvluchten aanbiedt. Het is de thuisbasis van de nationale luchtvaartmaatschappijen MIAT Mongolian Airlines, Aero Mongolia en Eznis Airways.

De Trans-Siberische spoorlijn, kortweg Transsib, is een hoofdspoorweg (magistral) in Rusland. Het is de langste spoorlijn ter wereld en de belangrijkste lijn van Rusland. Deze transcontinentale spoorlijn is 9289 kilometer lang en strekt zich uit van Moskou dwars door Siberië naar Vladivostok. De Russische naam is Transsibirskaja magistral, ofwel 'Trans-Siberische hoofdroute'. De bekendste trein die via deze route rijdt is de Rossiya.

Peking of Beijing is de hoofdstad van de Volksrepubliek China. Van het historische China is het sinds de stichting van de Qing-dynastie in 1644 de hoofdstad, met uitzondering van de periode 1928-1949, toen Nanjing de hoofdstad was.

Het Mongoolse paard is onder de paarden een van de oudste en invloedrijkste rassen die bekend zijn.

Het boeddhisme is een levensbeschouwelijke en religieuze stroming die ontstond uit de leer die volgens de overlevering werd gesticht door Gautama Boeddha, de historische Boeddha, die volgens de overlevering in de 6e en 5e eeuw v.Chr. in het noorden van India leefde. Boeddhisme ontstond uit lokale religieuze tradities en in interactie met ritualistische en ascetische stromingen binnen het brahmanisme, een van de voorlopers van het huidige hindoeïsme. Boeddhisten geloven dat men bevrijd kan worden uit de cirkel van wedergeboortes door het volgen van de door de Boeddha onderwezen middenweg. De belangrijkste aspecten van deze middenweg zijn het uitbannen van alle materiële verlangens, het zich ethisch gedragen, en het ontwikkelen van de geest. Hoewel het in India zelf geleidelijk verdwenen is, heeft het boeddhisme zich over andere delen van Azië verspreid. Het heeft een belangrijke rol gespeeld in de geschiedenis van Zuidoost- en Oost-Azië en op de ontwikkeling van de cultuur en samenleving in die gebieden. Recenter heeft het in het Westen aanhang gevonden. Het boeddhisme telt wereldwijd ongeveer 415 miljoen aanhangers.

Een klooster is een gebouw of een samenstel van gebouwen dat dient tot huisvesting van een groep of gemeenschap van mannen of vrouwen, vaak monniken of monialen genoemd, die zich uit de wereld heeft teruggetrokken om een godsdienstig leven te leiden.

De gezondheidszorg in een bepaald land is het geheel aan activiteiten dat gericht is op de verbetering van de gezondheid van de mensen in dat land. Onder de gezondheidszorg wordt niet alleen het onderzoek en de kennis van gezondheid begrepen, maar ook de toepassing van deze kennis om de gezondheid van mensen te verhogen, ziekten te voorkomen of te genezen, en het lichamelijk en psychisch functioneren te verbeteren. Met een zorgevaluatie kan gezondheidszorg getoetst worden. Wetenschappelijke bouwstenen leveren onder meer de biologie, scheikunde, natuurkunde en diverse sociale wetenschappen. Omdat de gezondheidszorg zich met het menselijk leven bezighoudt, spelen er diverse vraagstukken op het gebied van de medische ethiek zoals privacy, vrijheidsbeperking, abortus, euthanasie, klonen en genetische manipulatie.

Delfstoffen zijn gesteenten en mineralen die economisch nut hebben voor de mensheid. Het winnen van delfstoffen door de mijnbouw wordt exploratie genoemd. Een delfstof is een stoffelijke, natuurlijke hulpbron. Delfstoffen moeten na de exploratie nog verder bewerkt worden, bijvoorbeeld via raffinage, om de gezochte grondstof te verkrijgen die in de industrie kan worden gebruikt.

Een kolchoz was een collectieve boerderij ten tijde van de Sovjet-Unie. Het woord is een samenstelling van kollektivnoje chozjajstvo.

Het boeddhisme in Mongolië is vrijwel geheel Tibetaans boeddhisme. De gelugtraditie van dat boeddhisme is in het land het sterkst aanwezig.

De geit is een evenhoevig zoogdier uit de familie der holhoornigen (Bovidae). De wetenschappelijke naam van dit taxon werd in 1758 gepubliceerd door Carl Linnaeus. Het woord geit komt van Germaanse gait-z en is waarschijnlijk verwant met het Latijnse haedus voor jonge geit. Wanneer de gedomesticeerde geit, zoals hier, wordt opgevat als een gekweekte ondersoort van de wilde geit, is volgens Opinion 2027 van de International Commission on Zoological Nomenclature de correcte wetenschappelijke naam Capra aegagrus hircus. Wanneer het taxon wordt opgevat als een soort, is de correcte naam Capra hircus.

Democratie is een bestuursvorm waarin de wil van het volk de bron is van legitieme machtsuitoefening. Men onderscheidt directe democratie, waarin burgers persoonlijk stemmen over wetten, besluiten en benoemingen, en indirecte, waarin het volk zich laat vertegenwoordigen door een gekozen orgaan, zoals een raad of parlement.

Een joert is een traditionele ronde tent die vooral wordt gebruikt voor bewoning door rondtrekkende veenomaden, die schapen, geiten, kamelen en/of paarden houden, en die leven in de koude droge steppegebieden van Centraal-Azië. Men ziet joerts in Mongolië ook aan de rand van steden en in Kirgizië in meer bergachtige gebieden.

Een motorfiets, of kortweg motor, is een gemotoriseerd voertuig op twee of drie wielen, eventueel met een zijspan of aanhangwagen. Eind 19e en begin 20e eeuw werd met verschillende krachtbronnen geëxperimenteerd, maar vanaf de jaren dertig is de inwendige verbrandingsmotor algemeen. In de 21e eeuw worden ook wel elektromotoren gebruikt. Voertuigen die lichter en langzamer zijn dan een motorfiets kunnen als "bromfiets" beschouwd worden; wat niet voldoet aan de eisen daarvoor wordt als motorfiets beschouwd. Dat geldt bijvoorbeeld voor opgevoerde brommers. Bepaalde voertuigen, zoals lichte quadricycles (quads), die vroeger als motorfiets beschouwd werden, behoren sinds de wetswijziging van 2009 tot de auto's.

Tibetaans boeddhisme is de vorm van boeddhisme die aan het einde van de 7e eeuw in Tibet ontstond en zich daarna gaandeweg ontwikkelde. Het heeft zijn wortels vooral in India, met name in het Mahayana-boeddhisme en het Vajrayana. Daarnaast onderging het nog andere invloeden.

Sjamanisme is het manipuleren van bovennatuurlijke machten door een sjamaan die contact kan maken met geesten en de geestenwereld, veelal om op die manier door geesten veroorzaakte ziektes te genezen. Het komt en kwam voor in diverse culturen en traditionele geloven verspreid over de hele wereld, met elk hun rituelen en praktijken.

De dalai lama is de belangrijkste tulku, gereïncarneerde lama, van de gelug, een van de tradities binnen het Tibetaans boeddhisme.

Paardenmelk is melk van paarden. Paardenmelk wordt als voedingsmiddel gedronken, zowel door veulens alsook door mensen. Daarnaast bestaan er lichaamsverzorgingsproducten zoals crèmes en lotions op basis van deze melk.

Het Mongoolse paard is onder de paarden een van de oudste en invloedrijkste rassen die bekend zijn.

Koemis is een traditionele drank van de Turkse volken in Centraal-Azië. Het wordt ook gespeld als "kumis", "kymys" en "koumiss".

Naadam is het nationale festival van Mongolië, dat ieder jaar van 11 tot en met 13 juli wordt gehouden. Het festival wordt ook wel het "Eriin Gurvan Naadam," genoemd, dat "de drie mannelijke spelen" betekent. De spelen zijn Mongools worstelen, paardenraces en boogschieten. Vrouwen doen tegenwoordig ook mee met het boogschieten en paardenraces. De sportwedstrijden zijn enigszins te vergelijken met de Olympische Spelen. Tijdens de Naadam komen families van her en der tezamen en wordt vaak traditionele kleding gedragen.

De morin khuur of morin-u toloɣai tai quɣur ofwel paardenviool is een strijkinstrument uit Mongolië. Het instrument geldt als een symbool voor de Mongoolse natie. Sinds 2003 staat de morin khuur vermeld op de Lijst van Meesterwerken van het Orale en Immateriële Erfgoed van de Mensheid.