Oost-Europa

Oekraïne is een land in Oost-Europa met 44,32 miljoen inwoners met als hoofdstad Kiev (Kyiv). Het land grenst in het noordoosten en oosten aan Rusland, in het noordwesten aan Wit-Rusland, in het westen aan Polen, Slowakije en Hongarije en in het zuidwesten aan Roemenië en Moldavië. Verder grenst het in het zuiden aan de Zwarte Zee en in het zuidoosten aan de Zee van Azov. Oekraïne is qua landoppervlakte het grootste land dat volledig in Europa ligt en is na Rusland het grootste land van Europa. Etnische Russen vormen ongeveer een zesde van de Oekraïense bevolking, maar door de russificatie werd het Oekraïens lange tijd onderdrukt en is Russisch voor een kwart van de Oekraïners hun eerste taal.

Centraal-Europa of Midden-Europa is een gebied dat meerdere definities heeft gehad. Dit kan een historische, een etnische, een politieke of een geografische achtergrond hebben. In het begin van de 21e eeuw worden de volgende landen, van noord naar zuid, tot Centraal-Europa gerekend:

De Republiek Bulgarije is een land in Zuidoost-Europa, gelegen in het oosten van het Balkanschiereiland en ten zuiden van de rivier de Donau. Bulgarije grenst in het noorden aan Roemenië, in het westen aan Servië en Noord-Macedonië en in het zuiden aan Griekenland en Turkije. Het land trad op 1 januari 2007 toe als lid van de Europese Unie en is verder lid van onder andere de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie en de Verenigde Naties.

Hongarije is een land in Centraal-Europa, van noord naar zuid doorsneden door de Donau en grenzend aan Oostenrijk, Slowakije, Oekraïne, Roemenië, Servië, Kroatië en Slovenië. Hongarije is lid van de Verenigde Naties, de Europese Unie, de NAVO en de Visegrádgroep.

De Republiek Moldavië is een republiek in Oost-Europa, grotendeels gelegen tussen de rivieren Proet en Dnjestr (Nistru). Het land wordt in het westen begrensd door Roemenië en in het noorden, oosten en zuiden door Oekraïne. De hoofdstad is Chisinau. Moldavië behoorde tot 1991 tot de Sovjet-Unie.

Polen, officieel de Republiek Polen, is een land in Centraal-Europa. In het westen wordt het begrensd door Duitsland (Oder-Neissegrens), in het zuiden door Tsjechië en Slowakije, in het oosten door Litouwen, Wit-Rusland en Oekraïne en in het noorden door de Oostzee en de Russische exclave Kaliningrad. Polen heeft een oppervlakte van 311.888 km² en een inwonertal van 38.512.000 (2011). De hoofdstad en grootste stad van het land is Warschau.

Roemenië is een republiek in Zuidoost-Europa grenzend aan de Zwarte Zee, Bulgarije, Servië, Oekraïne, Hongarije en Moldavië. Op die laatste twee na is het Romaanse Roemenië omringd door Slavische landen. Het land kent veel culturen, talen en religies die onderling beïnvloed zijn. Het landklimaat en de bergketen de Karpaten zorgen voor diverse landschappen met ongerepte natuur, oerbossen en vlaktes. Aan de Zwarte Zee zijn er brede zandstranden en een rivierdelta.

Azië is het grootste werelddeel op de planeet Aarde. Aan de westkant grenst het aan Europa en Afrika, in het noorden aan de Noordelijke IJszee, in het oosten en zuidoosten aan de Grote Oceaan en in het zuiden aan de Indische Oceaan. In het jaar 2006 telde het continent circa 3,97 miljard inwoners, ofwel 61% van de totale wereldbevolking. Azië, met een oppervlakte van 43.810.000 km², bedekt 8,6% van de totale oppervlakte van de Aarde en 29,4% van de totale landoppervlakte. Cultureel is Azië erg heterogeen samengesteld.

Armenië, officieel de Republiek Armenië, is een bergachtig land in de Zuidelijke Kaukasus, gelegen in het noordoostelijke deel van het Armeense Hoogland.

Azerbeidzjan, officieel de Republiek Azerbeidzjan, is het grootste en dichtstbevolkte land in de Kaukasus. Azerbeidzjan ligt op de grens van Oost-Europa en West-Azië. Het land grenst aan de Kaspische Zee in het oosten, Iran in het zuiden, Armenië in het westen, Georgië in het noordwesten en Rusland in het noorden. De Azerbeidzjaanse exclave Nachitsjevan grenst aan Iran in het zuid- en zuidwesten, Turkije in het westen en Armenië in het noordoosten. Ook tientallen eilanden in de Kaspische Zee behoren territoriaal gezien tot Azerbeidzjan.

Georgië is een land in de Zuidelijke Kaukasus met een oppervlakte van 69.700 km² en 3,7 miljoen inwoners, gelegen op het grensvlak van Oost-Europa en West-Azië. Het land grenst aan Rusland, Turkije, Armenië, Azerbeidzjan, en de Zwarte Zee. De hoofdstad is Tbilisi. De Georgische bevolking is in meerderheid christelijk en behoort hoofdzakelijk tot de Georgisch-Orthodoxe Kerk (83%).

Kazachstan, officieel de Republiek Kazachstan, is een land dat grotendeels in Azië ligt. Een klein deel van het land, het grondgebied ten westen van de rivier de Oeral, wordt tot Europa gerekend. Kazachstan grenst aan Rusland, China, Kirgizië, Oezbekistan, Turkmenistan en de Kaspische Zee. Het is het grootste land in Centraal-Azië en is sinds 1991 een zelfstandige staat, nadat het als een van de vijftien socialistische sovjetrepublieken onderdeel was van de Sovjet-Unie. De hoofdstad is Astana, dat tussen 2019 en 2022 Nur-Sultan heette.

De Koude Oorlog was een periode van gewapende vrede tussen de communistische en de kapitalistische wereld in de tweede helft van de 20e eeuw. Het kapitalistische westerse blok werd geleid door de Verenigde Staten (VS). De communisten stonden voornamelijk onder leiding van de Sovjet-Unie (USSR), of waren verbonden met communistisch China. Voor het Westen werd ook wel de term eerste wereld gebruikt, terwijl de communistische wereld de tweede wereld was. Landen die noch bij het kapitalistische, noch bij het communistische blok wilden behoren noemden zich Niet-Gebonden Landen. Zij vormden de derde wereld, een begrip dat ook voor ontwikkelingslanden gebruikt wordt.

Het kapitalisme is een economisch systeem dat is gebaseerd op investeringen van geld in de verwachting winst te maken. De productiemiddelen zijn meestal in privaat eigendom van particuliere ondernemers die daarbij veelal gebruikmaken van loonarbeid om meerwaarde te creëren. Zij genieten daarbij een grote mate van juridische vrijheid om over deze middelen te beschikken, de vrije ondernemingsgewijze productie. Deze vrijheid betekent ook dat er sprake is van concurrentie, wat maakt dat ondernemers er belang bij hebben om de efficiëntie van hun onderneming te vergroten. Daarom zal de kapitaalbezitter de winst niet volledig consumeren, maar herinvesteren in de onderneming en vindt kapitaalaccumulatie plaats. De distributie van producten wordt geregeld door de markt, waarin de rol van de overheid beperkt is tot die van marktmeester.

Finland, officieel de Republiek Finland, is een staat in Noord-Europa met 5.571.665 (2020) inwoners. Finland grenst in het oosten aan Rusland, in het noorden aan Noorwegen en in het noordwesten aan Zweden. Ten zuiden wordt het van Estland gescheiden door de Finse Golf. Ten westen ligt de Botnische Golf en ten zuidwesten de Oostzee aan de overkant waarvan weer Zweden ligt.

Griekenland, officieel de Helleense Republiek, is een land in Zuidoost-Europa, bestaande uit het zuidelijkste deel van het Balkanschiereiland en een groot aantal eilanden. Griekenland heeft een bevolking van ruim 10 miljoen inwoners. De hoofdstad en grootste stad is Athene.

Berlijn is de hoofdstad van Duitsland en als stadstaat een deelstaat van dat land. Met 3.664.088 inwoners is Berlijn tevens de grootste stad van het land. Daarnaast is Berlijn - getekend naar inwonertal binnen de stadsgrenzen - de grootste stad van de Europese Unie. De stad ligt in het noordoosten van Duitsland, aan de rivier de Spree. 22% van Berlijn bestaat uit natuur en parken en 6% uit meren, rivieren en kanalen. Ze wordt omsloten door de deelstaat Brandenburg.

De Republiek Bulgarije is een land in Zuidoost-Europa, gelegen in het oosten van het Balkanschiereiland en ten zuiden van de rivier de Donau. Bulgarije grenst in het noorden aan Roemenië, in het westen aan Servië en Noord-Macedonië en in het zuiden aan Griekenland en Turkije. Het land trad op 1 januari 2007 toe als lid van de Europese Unie en is verder lid van onder andere de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie en de Verenigde Naties.

Hongarije is een land in Centraal-Europa, van noord naar zuid doorsneden door de Donau en grenzend aan Oostenrijk, Slowakije, Oekraïne, Roemenië, Servië, Kroatië en Slovenië. Hongarije is lid van de Verenigde Naties, de Europese Unie, de NAVO en de Visegrádgroep.

De Duitse Democratische Republiek, ook wel Oost-Duitsland genoemd, was een communistisch land in Europa. Het land ontstond in 1949 in het door de Sovjet-Unie bezette deel van het verslagen Duitsland. Officieel bestond de DDR van 7 oktober 1949 tot 3 oktober 1990, de dag van de Duitse hereniging. Die dag werden de DDR en de Bondsrepubliek Duitsland tot één land, het tegenwoordige Duitsland, herenigd. De oude deelstaten die in 1952 waren afgeschaft werden hersteld.

Polen, officieel de Republiek Polen, is een land in Centraal-Europa. In het westen wordt het begrensd door Duitsland (Oder-Neissegrens), in het zuiden door Tsjechië en Slowakije, in het oosten door Litouwen, Wit-Rusland en Oekraïne en in het noorden door de Oostzee en de Russische exclave Kaliningrad. Polen heeft een oppervlakte van 311.888 km² en een inwonertal van 38.512.000 (2011). De hoofdstad en grootste stad van het land is Warschau.

Albanië, officieel de Republiek Albanië, is een land in Zuidoost-Europa. Het land ligt in het zuidwesten van de Balkan aan de Ionische en Adriatische Zee. Albanië grenst kloksgewijs aan Montenegro, Kosovo, Noord-Macedonië en Griekenland. De hoofdstad van Albanië is Tirana.

Joegoslavië was tussen 1918 en 2003 de naam van meerdere opeenvolgende staten in Zuid-Europa op de Balkan. De hoofdstad was telkens Belgrado. Vanaf 2003 heette het land Servië en Montenegro, in 2006 viel het uiteen in Servië en Montenegro. Joegoslavië grensde aan Italië, Oostenrijk, Hongarijë, Roemenië, Bulgarijë, Griekenland en Albanië.

Oost-Europese Tijd (OET) is een tijdzone die 2 uur voorloopt op UTC en 1 uur op de Nederlandse tijd (MET). OET wordt gebruikt in een aantal landen in Oost-Europa, Noord-Afrika en het Midden-Oosten. De meeste Europese landen die deze tijd gebruiken, gebruiken ook de Oost-Europese zomertijd (OEZT). De Russische exclave Kaliningrad (Kaliningradtijd) gebruikt echter, net als de rest van dat land, geen zomertijd.

Oost-Europese zomertijd (OEZT) is een van de namen voor de UTC+3 tijdzone. Deze zomertijd wordt gebruikt in een aantal landen in Oost-Europa, Noord-Afrika en het Midden-Oosten. In de winter gebruiken deze landen de Oost-Europese Tijd (UTC+2).

De Republiek Bulgarije is een land in Zuidoost-Europa, gelegen in het oosten van het Balkanschiereiland en ten zuiden van de rivier de Donau. Bulgarije grenst in het noorden aan Roemenië, in het westen aan Servië en Noord-Macedonië en in het zuiden aan Griekenland en Turkije. Het land trad op 1 januari 2007 toe als lid van de Europese Unie en is verder lid van onder andere de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie en de Verenigde Naties.

De Republiek Cyprus is gelegen op het gelijknamige eiland Cyprus in het oosten van de Middellandse Zee, ca. 70 km ten zuiden van Turkije en 105 km ten westen van Syrië. Cyprus behoort geografisch gezien tot Azië, maar om politieke en culturele redenen wordt het ook tot Europa gerekend. Cyprus is sinds 2004 lid van de Europese Unie.

Estland, officieel de Republiek Estland, is een land in Noordoost-Europa, dat in het westen wordt begrensd door de Oostzee, in het noorden door de Finse Golf, in het oosten door Rusland en in het zuiden door Letland. Het is het noordelijkste en kleinste van de drie Baltische landen, en het onderscheidt zich van de andere Baltische landen Letland en Litouwen door onder andere de taal, die Finoegrisch is en niet Baltisch. Op 1 januari 2011 werd de Estische kroon vervangen door de euro. Estland is lid van de EU en lid van de NAVO.

Finland, officieel de Republiek Finland, is een staat in Noord-Europa met 5.571.665 (2020) inwoners. Finland grenst in het oosten aan Rusland, in het noorden aan Noorwegen en in het noordwesten aan Zweden. Ten zuiden wordt het van Estland gescheiden door de Finse Golf. Ten westen ligt de Botnische Golf en ten zuidwesten de Oostzee aan de overkant waarvan weer Zweden ligt.

Griekenland, officieel de Helleense Republiek, is een land in Zuidoost-Europa, bestaande uit het zuidelijkste deel van het Balkanschiereiland en een groot aantal eilanden. Griekenland heeft een bevolking van ruim 10 miljoen inwoners. De hoofdstad en grootste stad is Athene.

Letland, officieel de Republiek Letland, is een land in Noordoost-Europa en een van de Baltische landen aan de Oostzee.

Litouwen, officieel de Republiek Litouwen, is een land in het noordoosten van Europa, tussen Letland in het noorden, Wit-Rusland in het oosten, Polen en Rusland (Kaliningrad) in het zuiden, en de Oostzee in het westen.

De Republiek Moldavië is een republiek in Oost-Europa, grotendeels gelegen tussen de rivieren Proet en Dnjestr (Nistru). Het land wordt in het westen begrensd door Roemenië en in het noorden, oosten en zuiden door Oekraïne. De hoofdstad is Chisinau. Moldavië behoorde tot 1991 tot de Sovjet-Unie.

Oekraïne is een land in Oost-Europa met 44,32 miljoen inwoners met als hoofdstad Kiev (Kyiv). Het land grenst in het noordoosten en oosten aan Rusland, in het noordwesten aan Wit-Rusland, in het westen aan Polen, Slowakije en Hongarije en in het zuidwesten aan Roemenië en Moldavië. Verder grenst het in het zuiden aan de Zwarte Zee en in het zuidoosten aan de Zee van Azov. Oekraïne is qua landoppervlakte het grootste land dat volledig in Europa ligt en is na Rusland het grootste land van Europa. Etnische Russen vormen ongeveer een zesde van de Oekraïense bevolking, maar door de russificatie werd het Oekraïens lange tijd onderdrukt en is Russisch voor een kwart van de Oekraïners hun eerste taal.

Kaliningrad is een stad in het uiterste westen van Rusland en de hoofdstad van de oblast Kaliningrad.

De Europese Unie (EU) is een uit 27 Europese landen bestaand statenverband. De EU vindt haar oorsprong in de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal en de Europese Economische Gemeenschap, in 1958 gevormd door zes landen. In de jaren erna groeiden de Europese Gemeenschappen in omvang door de toelating van nieuwe lidstaten en in macht door het uitbreiden van hun zeggenschap. Het Verdrag van Maastricht uit 1992, in werking getreden in 1993, vormde de huidige Europese Unie. De laatste aanpassing aan de constitutionele basis was in 2009 met het Verdrag van Lissabon. In 2020 trok voor het eerst een lidstaat zich terug uit de Europese Unie, namelijk het Verenigd Koninkrijk.

Door de Duitse hereniging van 1990 tot één Duitsland werd een einde gemaakt aan de periode van verdeeldheid tussen de voormalige Duitse Democratische Republiek (Oost-Duitsland) en Bondsrepubliek Duitsland (West-Duitsland).

Oekraïne is een land in Oost-Europa met 44,32 miljoen inwoners met als hoofdstad Kiev (Kyiv). Het land grenst in het noordoosten en oosten aan Rusland, in het noordwesten aan Wit-Rusland, in het westen aan Polen, Slowakije en Hongarije en in het zuidwesten aan Roemenië en Moldavië. Verder grenst het in het zuiden aan de Zwarte Zee en in het zuidoosten aan de Zee van Azov. Oekraïne is qua landoppervlakte het grootste land dat volledig in Europa ligt en is na Rusland het grootste land van Europa. Etnische Russen vormen ongeveer een zesde van de Oekraïense bevolking, maar door de russificatie werd het Oekraïens lange tijd onderdrukt en is Russisch voor een kwart van de Oekraïners hun eerste taal.

Rusland, officieel ook de Russische Federatie, is een land dat geografisch gedeeltelijk gelegen is in Europa en gedeeltelijk in Azië. Vanuit politiek perspectief is het echter Europees, omdat de belangrijkste delen in het Europese deel liggen en ruim 70% van de bevolking in het Europees gedeelte woont. Moskou is de grootste stad, de hoofdstad en het economisch hart van Rusland, waar de regering, de Staatsdoema, zetelt.

De Republiek Moldavië is een republiek in Oost-Europa, grotendeels gelegen tussen de rivieren Proet en Dnjestr (Nistru). Het land wordt in het westen begrensd door Roemenië en in het noorden, oosten en zuiden door Oekraïne. De hoofdstad is Chisinau. Moldavië behoorde tot 1991 tot de Sovjet-Unie.

Roemenië is een republiek in Zuidoost-Europa grenzend aan de Zwarte Zee, Bulgarije, Servië, Oekraïne, Hongarije en Moldavië. Op die laatste twee na is het Romaanse Roemenië omringd door Slavische landen. Het land kent veel culturen, talen en religies die onderling beïnvloed zijn. Het landklimaat en de bergketen de Karpaten zorgen voor diverse landschappen met ongerepte natuur, oerbossen en vlaktes. Aan de Zwarte Zee zijn er brede zandstranden en een rivierdelta.

Het Oostblok is een verzamelnaam voor de voormalige Sovjet-Unie en de landen in Centraal- en Oost-Europa die in de tweede helft van de twintigste eeuw onder de invloedssfeer van de Sovjet-Unie vielen. Militair waren de landen gebonden via het Warschaupact, economisch via de Comecon.

Polen, officieel de Republiek Polen, is een land in Centraal-Europa. In het westen wordt het begrensd door Duitsland (Oder-Neissegrens), in het zuiden door Tsjechië en Slowakije, in het oosten door Litouwen, Wit-Rusland en Oekraïne en in het noorden door de Oostzee en de Russische exclave Kaliningrad. Polen heeft een oppervlakte van 311.888 km² en een inwonertal van 38.512.000 (2011). De hoofdstad en grootste stad van het land is Warschau.

Hongarije is een land in Centraal-Europa, van noord naar zuid doorsneden door de Donau en grenzend aan Oostenrijk, Slowakije, Oekraïne, Roemenië, Servië, Kroatië en Slovenië. Hongarije is lid van de Verenigde Naties, de Europese Unie, de NAVO en de Visegrádgroep.

Europa is het werelddeel dat zich bevindt ten westen van het werelddeel Azië en ten noorden van het werelddeel Afrika. Het wordt eveneens begrensd door de Middellandse Zee, de Noordelijke IJszee en de Atlantische Oceaan. Het werelddeel Europa telde midden 2019 ongeveer 746 miljoen inwoners: circa 11% van de totale wereldbevolking. Daarmee is het wat bevolking betreft het op twee na grootste werelddeel. Qua landoppervlakte is het het op een na kleinste werelddeel.

Centraal-Europa of Midden-Europa is een gebied dat meerdere definities heeft gehad. Dit kan een historische, een etnische, een politieke of een geografische achtergrond hebben. In het begin van de 21e eeuw worden de volgende landen, van noord naar zuid, tot Centraal-Europa gerekend:

Noord-Europa is het noordelijke deel van het continent Europa. De Verenigde Naties rekenen de volgende landen tot Noord-Europa:Denemarken Faeröer Estland Finland Åland Ierland IJsland Letland Litouwen Noorwegen Svalbard Jan Mayen Verenigd Koninkrijk Man Guernsey Jersey Zweden