Taxonomie (biologie)

Aristoteles was een Griekse filosoof en wetenschapper die met Socrates en Plato wordt beschouwd als een van de invloedrijkste klassieke filosofen in de westerse traditie. Hij was lid van Plato's filosofische Akademeia, en diens invloed is dan ook aanwezig in Aristoteles' werk. De filosofische stroming die Aristoteles vertegenwoordigt, het aristotelisme, wijkt echter duidelijk af van het platonisme, de filosofische leer van Plato.

Carl Linnaeus of, nadat hij in 1761 in de adelstand was verheven, Carl von Linné was een Zweeds arts, plantkundige, zoöloog en geoloog. Zijn invloedrijkste werken zijn Species plantarum, waarvan de eerste druk (1753) sinds 1905 geldt als beginpunt van de botanische nomenclatuur, en Systema naturae, waarvan de tiende druk (1758) geldt als beginpunt van de zoölogische nomenclatuur.

Macroscopische schaal is een in de natuurwetenschappen gehanteerde term om fysieke objecten te beschrijven die met het blote oog waarneembaar zijn. In de praktijk omvat dit alles wat langer is dan een millimeter. De klassieke mechanica is een onderdeel van de natuurkunde dat zich hoofdzakelijk bezighoudt met verschijnselen die zich op macroscopische schaal afspelen.

Anatomie is het onderdeel van de biologische morfologie dat de structuur en de organisatie van organismen behandelt. Daarbinnen worden zoötomie en plantenanatomie onderscheiden.

Een microscoop is een instrument voor het bestuderen van objecten, die te klein zijn om goed met het blote oog te kunnen worden gezien.

Een uitvinding is een ontdekking van een idee, product, materiaal, methode of proces, opzettelijk of toevallig. Dit kan geheel nieuw idee zijn, maar ook een nieuwe combinatie van oude ideeën, of een oud idee met een nieuwe toepassing. Het proces van innovatie omvat niet alleen de uitvinding zelf, maar ook de voorafgaande ontwikkelingen en het traject om de uitvinding toe te passen. Voorbeelden zijn de lamp, die het mogelijk maakt licht te maken zonder vuur, en de stoommachine, die de basis vormt van vele andere machines. Uitvinding is ook het proces dat een uitvinding als resultaat heeft. Een uitvinding stelt de mens in staat om nieuwe uitdagingen aan te gaan. De persoon die de uitvinding doet, is een uitvinder.

De histologie of weefselleer is het onderzoek van de bouw en de bijzondere functies (specialisaties) van weefsels, dus van groepjes cellen die dezelfde functie vervullen of samen een orgaan vormen. Onderzoek wordt veelal gedaan door een coupe van het te onderzoeken weefsel of orgaan te maken, waarna de coupe, na bewerking, met een lichtmicroscoop of, voor nog meer of andere details, met een elektronenmicroscoop wordt bekeken. Ook de studie van de (microscopische) bouw van de organen wordt tot de histologie gerekend.

Augustin Pyramus de Candolle was een Zwitserse botanicus. Hij hanteerde in de vele werken die hij publiceerde verschillende spellingwijzen voor zijn naam. De spellingwijze die door de International Plant Names Index wordt gehanteerd is 'Augustin Pyramus de Candolle'.

Het Nederlands is een West-Germaanse taal en de officiële taal van Nederland, Suriname en een van de drie officiële talen van België. Binnen het Koninkrijk der Nederlanden is het Nederlands ook een officiële taal van Aruba, Curaçao en Sint-Maarten. Het Nederlands is de op twee na meest gesproken Germaanse taal.

Het Duits (Deutsch) is een taal behorende tot de West-Germaanse tak van de Germaanse talen. Het is de officiële taal van Duitsland, Oostenrijk en Liechtenstein en een van de officiële talen van Zwitserland, Luxemburg, België (Oostkantons) en regionaal in: Denemarken (Zuid-Jutland) en Italië (Zuid-Tirol). In onder meer Namibië, Frankrijk en landen in Midden-Europa en Oost-Europa wordt het ook gesproken, maar daar wordt het Duits niet als officiële taal erkend.

Planten zijn organismen die zich niet kunnen voortbewegen en die fotosynthese vertonen.

Algen of wieren is een informele verzamelnaam voor een grote, diverse groep organismen. De tot de algen gerekende soorten, inclusief de soorten van de blauwalgen, hebben een botanische naam, dus een formele naam volgens de International Code of Nomenclature for algae, fungi, and plants.

Schimmels of zwammen, wetenschappelijke naam: Fungi zijn eukaryotische organismen die het rijk van de Fungi vormen. Het wetenschappelijk onderzoek naar schimmels heet mycologie en de onderzoekers worden mycologen genoemd.

De dieren (Animalia) vormen een rijk van meercellige levende wezens die tot de eukaryoten behoren. Dieren zijn een zeer diverse groep levensvormen die zich voeden met organisch materiaal, zuurstof ademen, en zich in de regel geslachtelijk voortplanten. De meeste dieren kunnen zich actief voortbewegen en op hun omgeving reageren door middel van zintuigen. Er zijn meer dan 1.5 miljoen diersoorten beschreven, waarvan ruim 1 miljoen tot de insecten behoren. De wetenschap die het dierenrijk bestudeert heet de zoölogie.

Een prokaryoot organisme is een eencellig organisme zonder de compartimentering van de cel, zoals deze voorkomt bij eukaryoten - de celkern en andere organellen ontbreken. De groep der prokaryoten omvat twee taxonomische domeinen: de bacteriën en de Archaea. Alle eencelligen die wel een celkern bevatten vormen samen de soortenrijke groep der protisten. De protisten behoren, samen met alle soorten meercellige organismen, tot het derde taxonomische hoofddomein, dat van de eukaryoten

De bacteriën vormen een domein van eencellige, soms in kolonies levende micro-organismen. Een bacterie heeft geen celkern en is dus een prokaryoot: het erfelijk materiaal ligt los in het cytoplasma. Het DNA bestaat meestal uit één enkel ringvormig chromosoom, vaak vergezeld van een of meer plasmiden, die eveneens genetische informatie bevatten. Bacteriën kunnen onderling plasmiden uitwisselen (conjugatie), waardoor zij recombineren. Op deze wijze kunnen voortdurend nieuwe bacteriestammen ontstaan.

Archaea vormen een domein van eencellige micro-organismen. Archaea zijn prokaryote levensvormen: ze hebben geen celkern en bevatten weinig andere cellulaire structuren. De archaea werden traditioneel geclassificeerd als bacteriën en kregen daarbij de naam archaebacteriën. Deze naam is onder microbiologen echter grotendeels in onbruik geraakt. De cellen van archaea hebben een uiterst unieke moleculaire organisatie waardoor ze zich van de andere twee domeinen van het leven, de bacteriën en eukaryoten, onderscheiden.

Eukaryoten, ook wel Eucarya, vormen een van de drie domeinen waarin de huidige biologische wetenschap het leven indeelt. Eukaryoten zijn alle organismen waarvan iedere cel een celkern bevat. Naast een celkern hebben de meeste eukaryotische cellen ook andere organellen, zoals mitochondriën en een golgiapparaat. In de cellen van algen en planten komen daarnaast chloroplasten voor. Tot de eukaryoten behoren, naast veel eencellige soorten, alle soorten meercellige organismen. Meercelligen bestaan uit verschillende, specifieke celtypen die verschillende weefsels vormen.

Riboviria vormen een imperium van virussen. Alle virussen die voor hun replicatie gebruikmaken van RNA-afhankelijk RNA-polymerase behoren tot deze groep. RNA-afhankelijk RNA-polymerase (RdRP) is een enzym dat een RNA-molecuul kan produceren op basis van een RNA-sjabloon. Dit enzym is essentieel voor de replicatie van het virale genoom en voor de vorming van messenger-RNA om virale eiwitten te produceren.

Anatomie is het onderdeel van de biologische morfologie dat de structuur en de organisatie van organismen behandelt. Daarbinnen worden zoötomie en plantenanatomie onderscheiden.

Een verspreidingsgebied of areaal is een gebied waar een bepaald verschijnsel voorkomt. Dit kan tuinbouw zijn (tuinbouwareaal) of winkels (winkelareaal). In de biogeografie is de term areaal ofwel verspreidingsgebied meer specifiek en duidt dit op het gebied waarin een bepaald taxon of een syntaxon voorkomt.

De evolutietheorie is de natuurwetenschappelijke verklaring voor de evolutie van het leven en voor de verscheidenheid aan soorten op de planeet Aarde. Ze beschrijft het proces waarbij erfelijke eigenschappen binnen een populatie van organismen veranderen in de loop van de generaties als gevolg van genetische variatie, voortplanting en natuurlijke selectie.

Evolutie is het biologische begrip waarmee het proces van verandering in alle vormen van leven van generatie op generatie wordt aangegeven. Evolutie kan worden gedefinieerd als de geleidelijke verandering in populaties door overerving van kenmerken en eigenschappen met hun variatie en natuurlijke selectie.

Een aminozuur is een organische verbinding die zowel een carboxygroep (-COOH) als een aminegroep (-NH2) bezit. Meestal worden in de biochemie met aminozuren specifiek α-aminozuren bedoeld. Bij dit soort verbindingen staan de carboxygroep en de aminogroep op hetzelfde (meestal chirale) koolstofatoom. α-Aminozuren, ook wel proteïnogene aminozuren genoemd, zijn de bouwstenen van peptiden. Peptide-moleculen onderscheiden zich van polypeptiden of eiwitten door het geringe aantal aminozuren, maar kunnen zelf dienen als bouwsteen voor polypeptiden of eiwitten. Daarnaast dienen sommige aminozuren als precursor in de biosynthese van andere aminen, zoals de verschillende catecholaminen die uit tyrosine gevormd worden.

Genetica of erfelijkheidsleer is de biologische wetenschap die erfelijkheid beschrijft en verklaart. Het inzicht dat levende wezens eigenschappen van hun ouders erven, wordt al duizenden jaren gebruikt bij het kweken van gewassen en fokken van dieren. De basisregels van de genetica – hoe organismen eigenschappen aan hun nakomelingen doorgeven – werden in de 19e eeuw ontdekt door Gregor Mendel, wiens werk rond 1900 bekend werd.

Cladistiek of cladisme is een analysemethode die gebruikt wordt in de biosystematiek om de evolutionaire relaties tussen organismen te bepalen. Evolutionaire verwantschap kan alleen worden aangetoond op grond van synapomorfieën: de gemeenschappelijke eigenschappen van alle leden van een groep, die ze geërfd hebben van de laatste gemeenschappelijke voorouder van die groep.

Reptielen (Reptilia) of kruipdieren vormen een klasse van koudbloedige, gewervelde dieren. Volgens moderne opvattingen over classificatie wordt deze traditionele klasse niet langer als geldig beschouwd, omdat het een parafyletische groep is die de warmbloedige vogels niet omvat. In de moderne fylogenie worden de Reptilia vaak als een clade gedefinieerd, inclusief de vogels. Ook wordt wel het begrip Sauropsida gebruikt met ongeveer dezelfde inhoud. Reptielen in traditionele zin vallen dan samen met de Sauropsida, met uitzondering van de vogels; tenzij anders vermeld wordt die betekenis in de hoofdtekst toegepast.

Zoogdieren (Mammalia) vormen een klasse van warmbloedige, meestal levendbarende gewervelde dieren die hun jongen zogen: de moederdieren produceren melk en voeden hiermee hun jongen. Ze zijn deel van de Amniota en zijn als zodanig het nauwst verwant aan de reptielen en vogels. Zoogdieren onderscheiden zich van andere dieren door hun beschermende beharing, hun goed ontwikkelde hersenen en de specifieke bouw van hun schedel.

Tenreks (Tenrecidae) zijn een familie van zoogdieren binnen de orde Afrosoricida. Tenreks werden, net als goudmollen, de andere familie van de orde, vroeger tot de insecteneters gerekend. Moleculair genetische onderzoeken hebben aangetoond dat ze tot de, qua uiterlijk uiterst heterogene, superorde Afrotheria behoren. Die indeling wordt echter nog steeds betwist door biologen die meer aan morfologie hechten.

Goudmollen (Chrysochloridae) zijn een familie van gravende zoogdieren uit de orde Afrosoricida die voorkomen in Afrika. Ze lijken veel op echte mollen (Talpidae), en nog meer op de buidelmollen (Notoryctemorphia) van Australië.

Olifanten zijn grote zoogdieren uit de familie van de Elephantidae binnen de orde van de slurfdieren (Proboscidea). Traditioneel worden er twee soorten erkend, de Afrikaanse olifant en de Aziatische olifant. Uit DNA-studies is vastgesteld dat de Afrikaanse olifanten bestaan uit twee aparte soorten, respectievelijk de savanneolifant en de bosolifant.

Zeekoeien (Sirenia) zijn een orde van plantenetende, water bewonende zoogdieren. Het is een kleine groep met vier levende vertegenwoordigers en enige tientallen uitgestorven soorten. Zeekoeien zijn volledig op het waterleven aangepast en komen nooit aan land.